lumbaalvocht, liquor cerebrospinalis, de vloeistof welke zich tussen het harde en zachte hersenvlies (in de sub-arachnoldale ruimte) bevindt en daaruit door punctie verkregen kan worden.
Het is een waterheldere kleurloze vloeistof, die een laag maar constant gehalte („liquor-spiegel”) aan bloedeiwitten en bloedsuiker bevat en waarin sporadisch een leucocyl te vinden is. De druk is slechts heel weinig hoger dan die van de atmosfeer. De liquor wordt afgescheiden door de plexus choroideus van de linker en rechter hersenkamer, gaat dan door de gaten van Monro via derde hersenkamer en aquaeductus Sylvii naar de vierde hersenkamer en door de openingen in het dak daarvan (Luschka en Magendie) naar de sub-arachnoïdale ruimte rondom hersenen en ruggemerg, waar het door de bloedvaten van de arachnoïdea weer wordt geresorbeerd.
Bij ziekte van het centraal zenuwstelsel kan de liquor kenmerkende afwijkingen vertonen in cel-, eiwit-, glucose-gehalte en drukverhogingen. Colloïdale reacties kunnen bij het laboratorium-onderzoek reeds zeer kleine verschillen aantonen die grote waarde hebben voor de diagnose of voor de contrôle van uitbreiding of genezing van het ziekteproces (citochol en goudsolreacties). Ook het uitvoeren van serologische reacties ( Wassermann-reactie !) is van grote betekenis. Bij (of na) bloedingen kan de liquor vermengd blijken met bloed, hetgeen het laboratorium-onderzoek belemmert, zodat het per ongeluk aanprikken van een klein vaatje bij de punctie wel niets ernstigs betekent, maar de herhaling van de punctie na enige tijd wachten noodzakelijk maakt. Na een echte bloeding is de liquor nog lange tijd lichtgeel verkleurd (xanthochromie). Bij meningitis kan de liquor geheel troebel en zelfs minder vloeibaar zijn door de etter; bij zulke infecties kan men vaak de verwekkers (bijv. meningococcen of tuberkelbacillen) in de liquor aantonen.
Meestal wordt het ruggemergsvocht door lumbaalpunctie (zie aldaar) of cistemapunctie (zie achterhoofdsprik) verkregen. zie ook lumbaalpunctie.
