iedere geestesziekte, die niet duidelijk het directe gevolg is van een geestelijke beïnvloeding van buiten af ; deze bepaling onderscheidt de psychose van psychoneurosen en psychopathieën. Meestal betreft het ernstige en langdurige stoornissen in het gedachte- en gevoelsleven, optredende bij een tevoren normale persoonlijkheid; dit begin ligt een enkele maal in de puberteit, meestal later, soms véél later in het leven.
Pas wanneer het abnormale geestesleven ernstige stoornissen doet ontstaan in het gedrag en het contact met anderen, zodat handhaving in de maatschappij niet mogelijk is, spreekt men van krankzinnigheid.Het zeer grote aantal psychosen dat wij kennen, wordt zoveel mogelijk ingedeeld naar hun oorzaak (voor zover wij die kennen) en verder naar hun symptomen. Zo kunnen wij onderscheiden:
Intoxicatie-psychosen, door vergiftiging veroorzaakt
a) door alcohol: de (pathologische) roes, delirium tremens, alcohol-dementie en Korsakow,
b) door opium en daarvan afkomstige stoffen; zie morfinisme
c) andere vergiften zoals cocaïne, hashisch (marihuana), industriële oplosmiddelen, slaapmiddelen e.a. geneesmiddelen (atropine bijv.),
d) zelfvergiftiging (autoïntoxicatie bij stofwisselingsstoomissen) kan ook psychische stoornissen doen ontstaan, bijv. bij anaemia perniciosa, pellagra, suikerziekte en uraemie.
Bij uitputtingstoestanden (oorlogsverwondingen, na operaties, in het kraambed) ziet men wel amentia of depressie optreden.
Tot deze groep rekent men ook de psychotische toestanden bij endocriene afwijkingen zoals bijv. die van de bijnieren, hypofyse (acromegalie, Cushing, Simmonds), de schildklier (Basedow, myxoedeem). Ten slotte nog de stoornissen bij bijzondere of normale sexuele ontwikkeling: pubertas praecox, eunuchoïdisme, puberteit, climacterium en involutie3.
Als tweede groep psychosen kan genoemd worden: Organische psychosen waarbij een bekende (althans aanwijsbare) lichamelijke (hersen)ziekte de geestesziekte teweegbrengt. Hieronder vallen:
a)delier (bij koorstige infectieziekten),
b)encefalitis (ook de chorea minor),
c)epilepsie
d)hersenletsels (waaronder hersenkwetsing en hersenschudding, Korsakow en (post)-traumatische psychopathie,
e)meningitis
f)seniliteit (Alzheimer, dementia senilis, paranoia, Pick en presbyofrenie),
g)syfilis (dementia paralytica en overeenkomstige toestanden).
Als derde en laatste groep psychosen zij genoemd: Niet-organische psychosen waarbij geen aanwijsbare oorzaak voor de ziekte bestaat (behalve dan soms de erfelijke aanleg):
a)manisch-depressieve psychose (manie, melancholie, depressie, degeneratiepsychose),
b)schizofrenie (parafrenie),
c)paranoia.
Voor eventuele bijzonderheden zoeke men telkens bij de trefwoorden.
