noemt men niet alleen gezwellen, die van het zenuwweefsel of het steunweefsel (glia) van de hersenen uitgaan, maar ook de gezwellen die uitgaan van de hersenvliezen of andere organen binnen de schedel, zoals de hypofyse, de pijnappelklier, bloedvaten enz.
Zelfs wanneer zulke gezwellen goedaardig zijn (geen weefsel vernietigen, langzaam groeien), moeten ze door de plaats waar zij zich bevinden toch als kwaadaardig worden beschouwd. Met name geven ze vroeger of later aanleiding tot het ontstaan van hoge hersendruk, meestal niet in de eerste plaats door de ruimte die zij zelf innemen, als wel door een belemmering die ontstaat door het dichtdrukken van de weg, waarlangs de liquor (zie ruggemergsvocht) stroomt. Dan moet veelal worden ingegrepen door een neurochirurg.
Soms geeft een hersengezwel spoedig verschijnselen door prikkeling of wegval van de functie van het gebied (focus) van het gezwel (verlamming, gevoelsstoornissen, afasie, hemianopsie, toevallen volgens Jackson enz. enz.). Andere malen overheersen de algemene verschijnselen, d.w.z. de verschijnselen van de verhoogde hersendruk (zie aldaar) en van endocriene aard (hypofyse-gezwellen vooral!).
De neurochirurgie beoogt wegneming van het gezwel, soms met fraaie resultaten zoals bij meningiomen, in andere gevallen minder zoals bij gliomen. Gezien de ontwikkeling van de jonge hersenchirurgie kunnen nog vorderingen worden verwacht.
