instellingen ten dienste van de bestrijding van bepaalde gevaren, welke de volksgezondheid bedreigen; maken het mogelijk dat de mogelijkheden van de gespecialiseerde medische wetenschappen zo volledig en zo vroeg mogelijk voor de gehele bevolking ter beschikking gesteld worden. In het algemeen is het principe daarbij praeventief werkzaam te zijn of ziektegevallen in een zeer vroeg stadium op te sporen, eventueel adviezen te geven over de behandeling maar deze overigens aan huisartsen en specialisten over te laten.
Voorts zijn aan de meeste consultatiebureaux teams verbonden, waarin ook maatschappelijke werksters zijn opgenomen om de sociaal-economische consequenties der ziekte en de mogelijkheden ter financiering van de behandeling onder ogen te zien.In sommige gevallen worden (in accoord met de behandelende artsen) echter toch wel behandelingen toegepast (spec. tegen tuberculose, alcoholisme, opvoedingstekorten en -fouten).
De meeste consultatiebureaux zijn door verenigingen opgericht (particulier initiatief), maar krijgen ruime subsidies van de overheid; vaak werken verschillende instanties (gemeente, kruisverenigingen, artsenorganisaties, ziekenfondsen) samen bij de oprichting en instandhouding van een speciaal consultatiebureau.
In Nederland kennen we o.a.:
Consultatiebureaus voor alcoholisme, door de verschillende organisaties in stand gehouden (ontwenningskuren, sanatoriumbehandeling). zie drankbestrijding.
Consultatiebureaus voor geslachtskunde, consultatiebureaus voor levens-, huwelijks- en gezinsmoeilijkheden, door verschillende organisaties van verschillende levensbeschouwelijke richtingen opgericht tot het verlenen van adviezen op het terrein der sexuele hygiëne. Een enigszins andere naam dragen bureaux met zeer vergelijkbare werkwijzen: de adviesbureaux tot bestrijding van geslachtsziekten (van de gelijknamige vereniging 724
894) en de medisch opvoedkundige bureaux (van verschillende stichtingen der Federatie voor geestelijke volksgezondheid, zie M.O.B.).
Consultatiebureau voor tuberculosebestrijding, het netwerk van districtsbureaux der Vereniging tot Bestrijding der Tuberculose die vrijwel de gehele bestrijding dezer ziekte beheersen. Consultatiebureaus voor zuigelingen, als eerste opgericht door de Vereniging voor Kindergeneeskunde; tegenwoordig vaak ook zitting houdend voor kleuterzorg.
