Stroming in de roman- en toneelkunst aan het eind van de 19e eeuw. De naturalisten wilden niet alleen - zoals in het oudere realisme - laten zien hoe het leven van de mens was, maar ook en vooral verklaren hoe het zo geworden was.
Onder invloed van de evolutieleer van Darwin meende men dat het leven bepaald wordt door drie factoren: de erfelijke aanleg die men heeft, het milieu waarin men opgroeit (en de daarmee gepaard gaande opvoeding), en de tijd waarin men leeft. In hun romans probeerden de naturalisten te laten zien hoezeer de mens van deze drie factoren afhankelijk is. Zo schreven ze familieromans - vaak in vele delen - waarin een familie gedurende generaties gevolgd werd en waarin op die manier de invloed van de drie factoren kon worden getoond. Een ander type was de psychologische roman, waarin ze vooral mensen toonden die het om een of andere reden psychisch moeilijk hadden. Ook schreven ze sociale romans, waarin ze konden laten zien hoezeer de mens gevormd wordt door zijn plaats op de maatschappelijke ladder. Deze laatste hadden vaak een maatschappelijk doel: veel naturalisten waren socialisten en hoopten met hun boeken de maatschappij te verbeteren.
Over het algemeen kan men zeggen dat naturalistische romans somber en pessimistisch zijn. Het leven is er uitzichtloos, de mens is geneigd tot het kwade, de maatschappij is een jungle waar ieder vecht voor zichzelf. De achtergrond hiervan is het fatalisme, de opvatting dat het leven van de mens geheel bepaald wordt door het noodlot (het ‘fatum’) en dat een vrije wil niet bestaat. Deze opvatting is al heel oud maar ze kreeg bij de naturalisten een modern, wetenschappelijk tintje. Het noodlot was voor hen niet iets geheimzinnigs buiten de mens - van bovennatuurlijke, goddelijke aard - maar iets wat in de menselijke (dier)soort zelf verankerd ligt: het milieu waarin de mens opgroeit, de tijd waarin hij leeft, alles wat hij erft van zijn ouders.
Er is een nauwe band tussen naturalisme en impressionisme, omdat veel naturalistische werken geschreven zijn in de impressionistische stijl van neologismen, beeldspraken en gedetailleerde bepalingen. De impressionistische term ‘woordkunst’ is daarom ook op veel naturalistische werken van toepassing.
