Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 08-02-2017

Louis Ferron

betekenis & definitie

Nederlands romanschrijver (1942–2005; Constantijn Huygensprijs 2001) in wiens oeuvre, dat verwant is aan het postmodernisme, de Duitse geschiedenis van de laatste twee eeuwen een grote rol speelt (Ferron is van Duitse afkomst).

Gekkenschemer (1974), zijn eerste roman, speelt zich af in het Duitsland in de tweede helft van de 19e eeuw, Het stierenoffer (1975) tijdens de Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende Republiek van Weimar, De keisnijder van Fichtenwald (1976) in de nazitijd, Turkenvespers (1977) in Wenen rond 1900. Het zijn geen historische romans in de normale zin van het woord, want Ferron verandert de geschiedenis naar eigen behoefte: ‘aan de hand van een zonderlinge buitenstaander wordt een visie geschetst op de ontstaansgeschiedenis van het fascisme’ (Anthony Mertens). In deze en latere romans lopen droom en waken door elkaar zowel voor de personages als voor de lezer en worden de tijd- en plaatsbepalingen steeds onduidelijker. Dit en de talloze verwijzingen naar de Duitse en Europese cultuurgeschiedenis én de tamelijk barokke stijl maken de boeken niet eenvoudig. Arnold Heumakers noemde de stijl ‘steeds royaal te zwaar aangezet, hij weet nooit van ophouden en gaat bij voorkeur over de schreef’.

Met Hoor mijn lied, Violetta (1982), waarin een vroegere collaborateur met de nazi’s over zijn leven vertelt, sloeg Ferron in zekere zin een nieuwe weg in. Niet alleen speelt het boek in Nederland en is het minder erudiet dan zijn vorige, ook gaan er verhaaltechnische zaken als de onbetrouwbaarheid van de ik-figuur en de wisseling tussen hij- en ik-passages een rol spelen. Thematisch verwante romans zijn Over de wateren van 1986 en Karelische nachten (1989); het laatste noemde Heumakers ‘een pijnlijke geestelijke striptease’ van een aan lager wal geraakte leraar Duits.

< >