Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 08-02-2017

Josepha Mendels

betekenis & definitie

Nederlands journalist en prozaïste (1902-1995). Ze kwam uit een joods gezin en volgde na de MMS de kweekschool. In 1927 werd ze in Den Haag directrice van een opleidingsinstituut voor arme joodse meisjes.

Ze vertrok in 1936 naar Parijs, waar ze werkzaam was als correspondente voor verschillende Nederlandse kranten. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kon ze haar artikelen niet meer onder haar eigen (joodse) naam publiceren. Ze vluchtte naar onbezet Frankrijk en bereikte uiteindelijk via Spanje en Portugal Londen, waar ze voor de Franse inlichtingendienst en de Nederlandse radio ging werken. Ze kreeg daar een verhouding met een man die in Nederland vrouw en kinderen had. Over die periode gaat haar roman Je wist het toch... (1948), waarin de liefdesrelatie het oorlogsgeweld naar de achtergrond dringt.

Een jaar eerder was de roman Rolien en Ralien verschenen, de geschiedenis van Rolien, een meisje dat op weg naar volwassenheid een alter ego in de persoon van Ralien creëert, die haar corrigeert en vermaant, maar ook bedreigt. Vestdijk typeerde de hoofdpersoon als ‘een suïcidaal door schizofrenie geteisterd, noodlottig eindigend meisje’.

Als wind en rook (1950) beschrijft het tragische huwelijk van een halfjoodse vrouw met een orthodox-joodse man. Tegen het schuldcomplex en de hypocriete geloofsbeleving van de tirannieke echtgenoot is de vrouw niet bestand.

Het werk van Josepha Mendels is in hoge mate autobiografisch. Na de oorlog werd zij een van de eerste bewust ongehuwde moeders. In 1986 kreeg ze de eerste Anna Bijnsprijs voor haar hele oeuvre.

< >