Een unie van België, de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, Groot Brittannië, Italië, Luxemburg en Nederland, opgericht in 1954.
Nadat de Franse Assemblée Nationale op 30 augustus 1954 weigerde tot de Europese Defensiegemeenschap toe te treden, besloten de vijf landen van het Verdrag van Brussel een andere oplossing voor het probleem van de verdediging van Europa te zoeken. België, Frankrijk, Groot-Brittannië, Luxemburg en Nederland nodigden de Bondsrepubliek Duitsland en Italië uit tot hun samenwerkingsverdrag toe te treden, waarmee de West-Europese Unie een feit werd. Via de WEU wilde men eveneens tot grotere samenwerking komen op economisch, sociaal en cultureel gebied. Later werd vooral het accent op de bescherming van de veiligheid van West-Europa gelegd. In 1988 traden Spanje en Portugal toe en in 1992 Griekenland. Omdat de ratificatie van de Griekse toetreding door de parlementen van de andere lidstaten zeer traag verliep, werd Griekenland pas in maart 1995 officieel lid van de WEU.
De bijstandsverplichting van het WEU verdrag gaat theoretisch verder dan die van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO): de lidstaten zijn verplicht elkaar militair te hulp te komen als tegen één van hen een aanval wordt ondernomen. Het NAVO verdrag stelt dat iedere bondgenoot hulp zal bieden door `die maatregelen te nemen die hij nodig acht om de veiligheid van het Noord-Atlantisch gebied te herstellen en te bewaren'. In de praktijk heeft de militaire samenwerking in de NAVO echter veel concreter gestalte gekregen dan in de WEU.
Aan het begin van de jaren negentig nam de betekenis van de WEU onverwacht toe. De militaire samenwerking van de landen van de Europese Gemeenschap (EG) tegen Irak tijdens de tweede Golf-oorlog gebeurde in WEU verband. De Joegoslavische burgeroorlog in 1991 intensiveerde de discussie over de vraag of de EG nadrukkelijker een eigen buitenlands beleid zou moeten gaan voeren, ondersteund door militaire middelen. De WEU zou uitgebouwd kunnen worden tot de militaire organisatie van de Europese Gemeenschap (sinds 1 november 1993 de Europese Unie). Veel vaart werd er echter niet achter deze discussie gezet, temeer daar nog lang niet duidelijk was hoe een geherstructureerde NAVO er zou gaan uitzien.
