De voortzetting van de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED), die jarenlang de macht in de DDR in handen had.
Na de revolutie van 1989 raakte de SED in een crisis. Op een congres op 16 en 17 december 1989 besloot men de partij onder de naam SED-PDS te reorganiseren. Gregor Gysi was een week eerder tot nieuwe partijleider gekozen. Als teken van verandering werd de naam van de functie van de partijleider van secretaris-generaal in voorzitter veranderd. Begin 1990 werd het voorvoegsel SED geschrapt. Bij de eerste vrije verkiezingen in de DDR in maart 1990 wist de PDS nog 16,4 procent van de stemmen te behalen, goed voor zesenzestig zetels in het parlement. Haar leidende positie moest ze echter afstaan aan een combinatie van partijen, waarvan de CDU de grootste was. De Oost-Duitse bevolking had nog maar weinig vertrouwen in de partij door wie ze decennia lang was onderdrukt. Het vertrouwen slonk nog verder, toen financiële schandalen van partijbonzen aan het licht kwamen. In mei 1990 werd een wet van kracht, waarmee de bezittingen van de partij konden worden onteigend. De eens zo machtige partij raakte in een politiek isolement.
Na de Duitse hereniging behaalde de PDS bij de Bondsdagverkiezingen van december 1990 slechts zeventien van de 662 zetels. Hierna ging de PDS zich inzetten voor de belangen van voormalige Oost-Duitsers, die hard getroffen werden door de economische crisis en de hoge werkloosheid. Dit beleid zorgde voor enig herstel van het vertrouwen van de kiezers. Bij de verkiezingen van 1994 sleepte de PDS dertig van de 672 zetels in de wacht. Een opvallende uitslag boekte de PDS bij de gemeenteraadsverkiezingen in Berlijn van 22 oktober 1995, toen in het voormalige oostelijke stadsdeel 36,7 procent van de stemmen werd gehaald, en in het voormalige westelijke stadsdeel 2,3 procent.
