een uitdrukking uit de leerpsychologie. Men bedoelt daarmee dat bij een leerproces de proefpersoon (of het proefdier) voor het leren afhankelijk is van daden die niet door de proefleider van te voren worden bepaald.
Een rat moet leren dat hij, door op een bepaalde knop te drukken, voedsel kan krijgen. De proefleider wacht tot dit is gebeurd en kan dan, door → beloning, dit gedrag versterken. Uiteindelijk leert het proefdier dat het bij een bepaald gedrag een bepaalde beloning kan krijgen. Dit onderscheidt dit leerproces van de klassieke → conditionering waarbij de → prikkel door de proefleider wordt vastgesteld teneinde het proefdier tot een bepaald gedrag te bewegen. Vooral → Skinner (1938) heeft met zijn experimenten met ratten in de Skinnerbox belangrijke experimenten op dit gebied uitgegevoerd. Hij heeft daarmee aangetoond dat opérant behaviour, wat men zou kunnen vertalen als keuzegedrag, van grote betekenis in het leerproces is. → Gedragstherapie, Trial and error.
