Verzuiling, het verschijnsel dat een maatschappij uiteenvalt in scherp gescheiden levens- en wereldbeschouwelijke groepen. Hierdoor ontstaan complexen van organisaties op levensbeschouwelijke grondslag, zuilen genoemd.
In Nederland was de verzuiling voor een belangrijk deel het gevolg van de sociale emancipatie van het rooms-katholieke en gereformeerde volksdeel en van de arbeidersklasse die zich in het laatste kwart van de 19e eeuw begon door te zetten. In de Nederlandse maatschappij ontstonden een rooms-katholiek, een protestants-christelijk en een socialistisch machtsblok, elk met eigen politieke partijen, scholen, vakorganisaties, ziekenfondsen, omroepen enzovoort. Het niet-verzuilde deel van de Nederlandse maatschappij werd ongewild tot een vierde zuil: de liberale of neutrale. In België kende men vanouds een katholieke, socialistische en liberale zuil. In de jaren zestig en zeventig van de 20e eeuw vond een sterke ontzuiling plaats. De ontzuiling was voor een belangrijk deel het gevolg van het voltooien van de emancipatie die in de vorige eeuw was begonnen. Ook maatschappelijke veranderingen als de grotere mobiliteit en de opmars van de televisie speelden een rol. Nederlanders uit verschillende zuilen leerden elkaar veel beter kennen, waardoor veel `zuilaire' tegenstellingen wegvielen. Bovendien werd door secularisatie en door het democratiseringsproces de plaats van de kerk in de samenleving aangetast, waardoor het kerkelijk gezag niet meer als vanzelfsprekend werd geaccepteerd. In sommige gevallen lieten de in het kader van de verzuiling ontstane organisaties een deel van hun levensbeschouwelijke achtergrond vallen en/of fuseerden ze met zusterorganisaties uit andere zuilen. Zo ontstonden het → Christen-Democratisch Appel (cda) en de → Federatie Nederlandse Vakbeweging (fnv). Door de verzuiling was een groot deel van de geestelijke en sociale zorg voor de bevolking in handen gekomen van particuliere instellingen. Die situatie bleef ook tijdens de ontzuiling bestaan, hoewel het principe in de jaren tachtig en negentig steeds meer in discussie kwam.
