Regeringsreglementen, 1.
Vastgestelde regelingen in de 17e en in de 18e eeuw in de Noordnederlandse Republiek, waarbij de regeringswijze van een bepaalde provincie nader werd geregeld of herzien. Speciale aandacht vragen de regeringsreglementen voor de provincies Utrecht (1674), Gelderland en Overijssel (1675). Toen de Fransen na hun inval van 1672 deze gewesten in 1674 hadden ontruimd, werden de gewesten weer in de Unie opgenomen. Als een soort straf voor hun slappe houding in 1672 voerde Willem III er regeringsreglementen in. Hierdoor kwamen vrijwel alle benoemingen in de provinciale en stedelijke besturen aan hem. Na de dood van Willem III (1702) werden de regeringsreglementen opgeheven. In de genoemde provincies werden ze echter hersteld bij de verheffing van Willem IV tot algemeen erfstadhouder in 1747. In andere gewesten kreeg Willem IV toen gelijke rechten.
2. De gezamenlijke wetten op de staatsinrichting van de overzeese gebieden. Voor Nederlands-Indië zijn te noemen: a. het regeringsreglement van 1650, een instructie van gouverneur-generaal Cornelis van der → Lijn. Dit reglement stelde de bestuursvorm voor Indië vast: de → gouverneur-generaal werd de hoogste gebieder en werd bijgestaan door de → Raad van Indië; de voc moest uitsluitend een koopmansvereniging zijn met als beginselen de uitsluiting van mededingers, goedkope inkoop en dure verkoop. Dit reglement bleef tot het einde van de voc van kracht; b. het regeringsreglement van 1836 (bij kb): het gehele bestuur zou berusten bij de gouverneur-generaal; de Raad van Indië werd een adviserend, in plaats van een mederegerend college; c. het regeringsreglement van 1854, dat de hoofdlijnen van het staatsrecht en sommige punten van het administratief recht in Nederlands-Indië regelde (→ Pahud de Mortanges). Het bleef van kracht tot 1925, toen het werd vervangen door de Wet op de Staatsinrichting van Nederlands-Indië; d. de naam `regeringsreglement' gold ook voor enkele andere staatsstukken betreffende Nederlands-Indië: die van 1806 (Schimmelpenninck), 1815 (kb), 1818 (besluit van de → commissarissen-generaal), 1827 (besluit van de commissaris-generaal → Bus de G(h)isignies) en 1830 (kb; → cultuurstelsel).
