volvi, vŏlūtum (3);
I. eig.,
a. in 't alg., rollen, wentelen, draaien, ronddraaien, winden en dgl., molem, Verg., grandia saxa, Verg., oculos per singula, Verg., sub naribus ignem, uitstoten,Verg., semineces multas, op de grond werpen, Verg., volvimur undis, zijn een spel der golven, Verg.; pass. volvi mediaal, rollen, zich wentelen, - kronkelen, - draaien, (anguis) inter vestes volvitur, Verg., in caput, Verg., in fossas, Verg., curru, van de wagen rollen, Verg., (van in de strijd gevallenen) humi, arvis, Verg., fundo in imo, Verg., leto, in de dood, Verg., permixti caede virorum volvuntur equi, Verg. | van het levenloze, b.v. van rivieren, saxa glareosa, Liv., minor es vortices, Hor., van de wind, ignem ad fastigia summa, omhoog doen kronkelen, Verg., vastos ad litora fluctus, Verg., mare, Verg., van het land, fumum, doen opdwarrelen, Verg.; refl., se volvere of alleen volvere en mediaal volvi, rollen, zich wentelen, - kronkelen, dwarrelen, opdwarrelen en dgl., herba circa arbores se volvens, Plin. volventia plaustra, rollende, Verg., cylindrum volvi et versari turbinem putant, Cic., lacrimae volvuntur (stromen) inanes, Verg., sic tauriformis volvitur Aufidus (een rivier), Hor., van een vlam, per culmina hominum, Verg., van stof, ad muros, Verg., van een steen, per inane, door de lucht, Verg.
b. in ’t bijz., (een boekrol van de staf) afrollen, openrollen en lezen, libros Catonis, Cic.; voort-, met zich rollen, flumen pecus et domos volvens urā, Hor., volvens aliena vitellus, Hor. | meton., rollend -, wentelend vormen, orbem, een kring vormen, naar alle zijden front maken, Liv., errorem per tortuosi amnis sinus flexusque, in zigzag ronddwalen, Liv.
II. overdr.,
a. in ’t alg., vita populi Romani per incerta maris et tempestatum quotidie volvitur, is dagelijks het onzekere spel van golven en stormen, Tac. | van een redenaar, wie de woorden gelijkmatig van de lippen vloeien (vgl. volubilis), celeriter verba, Cic., sententias facile verbis, Cic.; mediaal, quo melius codat aut volvatur oratio, Cic. | (een tijd of de dingen in de tijd) een kringloop laten volbrengen, (laten) rondwentelen, pronos menses, van de maangodin, Hor., tot casus, doorstaan, beleven, Verg.; zo mediaal = rondwentelen, in se sua per vestigia volvitur annus, Verg., ut idem in singulos annos orbis (kringloop der dingen) volveretur, Liv., het part. volvens, refl., rondwentelend, volvens annus, Ov., volventibus annis, bij het rondwentelen (in het verloop) der jaren, Verg., en zo volvendis mensibus, Verg. | een lot, lotsbeschikking als ’t ware uit de urn van het noodlot laten rollen = beschikken, bepalen (van Zeus, het noodlot en de Pareen), voluit vices, van Zeus, Verg., sic volvere Par cas (audierat), Verg., fatone res mortalium an forte volvantur, Tac.
b. in ’t bijz., (hartstochten in zijn binnenste) laten rondwoelen, omdragen, voeden, fluctus irarum sub pectore, Verg., ingentes iras eum in pectore volvere, Liv.; met (een gedachte) omgaan, zich met iets bezighouden, iets overwegen, - overdenken, - overleggen, op iets zinnen, inanes cogitationes, Liv., Fauni sortem sub pectore, Verg., multa animo suo of secum, Sall., bellum in animo, Liv. | = revolvere, in de herinnering terugroepen, weer overdenken, veterum monumenta virorum, Verg., longius volvens fatorum arcana movebo, Verg.
