(S.D.A.P.), staatkundige partij, trachtte de beginselen der Soc.-democratie in Ned. te verwezenlijken. Opgericht 1894 door de z.g. „Twaalf Apostelen".
Leider 1894-1925 Mr P. J. Troelstra, daarna Ir J. W. Albarda. Nam 1897 voor het eerst aan de Tweede Kamerverkiezingen deel en verkreeg twee zetels.
Hoofdorgaan sinds 1900 „Het Volk”. Nam 1900 de resten van de oude Soc.-Dem. Bond (de Socialistenbond) in zich op. Van 1900 af zware inwendige strijd tussen revisionisten (v. Kol, Vliegen, Schaper c.s.) en Marxisten (v. d. Goes, Gorter, H.
Roland Holst, Wiedijk c.s.), een hoogtepunt bereikend in de royering 1909 van de ,,Tribune”redactie: Wijnkoop, v. Ravesteijn, Ceton. Dezen stichtten de „S.D.P.”. De S.D.A.P. steeg bij Tweede Kamerverkiezingen 1913 van 7 op 18 zetels. Zag 1917 het algemeen kiesrecht in de Grondwet gebracht, waarvoor zij sinds haar oprichting had geageerd. Streefde daarna hoe langer hoe meer naar het verkrijgen van sociale hervormingen door middel van de wetgeving. 1932 trad een aantal leden van de linkervleugel uit de partij en richtte de Onafhankelijke Social.
Partij (O.S.P.) op. 1937 100.000 leden en 23 Tweede-Kamerleden. Juli 1940 onder beheer gesteld van Rost van Tonningen, die haar liquideerde. Na W.O. II herleefd ; ging Jan. 1946 op in de „Partij van de Arbeid”.
