o. broden (1 spijs, bereid uit gekneed en gebakken deeg; 2 het niet gebakken deeg; 3 met een bn.: koekgebak; 4 Prot. brood des Avondmaals; 5 R.-K. de H. Hostie in bepaalde verbindingen; 6 voedsel, levensonderhoud, in vaste uitdrukkingen; 7 een in
zekere vorm gebakken hoeveelheid deeg; 8 een in zekere vorm [inz. kegelvorm] gegoten, geperste klomp v. andere stoffen):
1. de bakker verkoopt brood; zegsw. ik kreeg dat op mijn brood, men verweet mij dat, ik kreeg er de schuld van; iem. iets op zijn brood geven, iem. iets verwijten; bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien, bij gemis van een geringe zaak, waaraan men behoefte heeft, is men genoodzaakt iets van veel meer waarde in de plaats te gebruiken; zich zijn kaas niet van zijn brood laten nemen, van zich afslaan of afspreken, niet voor een aanval bevreesd zijn; Z.-N. zijn brood(je) is gebakken, zijn fortuin is gemaakt;
2. het brood in de oven doen;
3. Grieks brood, een soort van bros gebak;
4. nuttigen van brood en wijn bij het Avondmaal;
5. het brood der Engelen;
6. zijn brood verdienen; iem. aan een stuk helpen, iem. een betrekking, werk bezorgen; de mens leeft niet van (of: bij) brood alleen, de mens heeft ook geestelijke behoeften; om den brode, om gewin, de kost; iem. het brood uit de mond stoten, iem. zijn broodwinning ontnemen, hem benadelen; daar is geen droog brood aan te verdienen, niets; Wiens brood ik (ook: men) eet, diens woord ik spreek (of: men spreekt), men behoort tot de partij van hem, door wien men onderhouden wordt; De Kunst gaat om brood, de kunst levert meest geen goed stoffelijk bestaan op; Den ene zijn dood, is den andere zijn brood, a) de ene heeft voordeel uit de schade van een andere, b) door het sterven van den ene, krijgt de andere voordeel; het brood des levens, hetgeen het geestelijk leven aan de ziel brengt; 7 een lang bruin brood; een broodje, kadetje; zoete broodjes bakken, a) toegeven, b) door onderdanigheidsbetoon, lievigheidjes weer trachten goed te maken, wat men eerst bedorven had;
8. in broden gegoten salpeter; een brood suiker.
