Jacobus Oemens non Papa (? 1510/15 - Dixmuiden? 1555/56) was een Zuid-Nederlandse componist, vooral van belang vanwege zijn religieuze muziek. Als 'Jacobus Clement Prbro' (priester) wordt zijn naam in 1544 vermeld in de archieven van de kathedraal Sint-Donaas in Brugge. Daar kreeg hij in datzelfde jaar een aanstelling als zanger.
De curieuze en olijke bijnaam 'non Papa' had waarschijnlijk te maken met een andere Vlaamse Jacobus: de dichter Jacobus Papa. Het is niet makkelijk om Clemens' levensloop te reconstrueren. Mogelijk werkte hij vanaf 1545 als koorleider aan het hof van Philippe de Croy, hertog van Aerschot en generaal van Karel V. Ter nagedachtenis aan de hertog, die in 1549 overleed, ontstond in elk geval het motet O quam maesta dies ('O wat een droevige dag'), en ook componeerde Clemens drie staatsmotetten ter ere van de keizer. In 1550 verbleef hij in Den Bosch, en ook moet hij in leper actief zijn geweest. Via zijn composities zijn bovendien verbindingen met Leiden en Dordrecht aanwijsbaar.
Een belangrijk deel van zijn kerkmuziek, te weten twee missen, een cyclus Magnificat-zettingen in alle acht toonaarden en 34 motetten, is in de zogenaamde Leidse koorboeken uit het midden van de 16e eeuw bewaard gebleven. Beroemd werd Clemens echter vooral door zijn driestemmige Souterliedekens (souter: psalter), de vroegste meerstemmige psalmzettingen in de Nederlandse taal, geschreven voor huiselijk gebruik. Evenals in zijn andere kerkmuziek hanteert Clemens in zijn Souterliedekens een eenvoudige, overwegend polyfone schrijfwijze. Hierbij zijn twee imiterende stemmen geconstrueerd rond een populair liedje dat dienstdoet als cantus firmus.
Naast een grote hoeveelheid religieuze werkee n zijn er van Clemens bijna negentig wereldlijke chansons en acht liederen op Nederlandse teksten overgeleverd. Drank en liefde zijn daarin zijn favoriete thema's, en waarschijnlijk is er geen ander16e-eeuwse componist die de erotiek zó onverbloemd heeft bezongen. Een voorbeeld daarvan is het chanson Frais et gaillard, waarin in tekst én muziek een heftige vrijpartij wordt uitgebeeld. Tijdens zijn leven wist Clemens handig lijntjes uit te zetten naar uitgevers in Parijs, Antwerpen, Leuven en Maastricht. Zodoende was zijn muziek in de tweede helft van de 16e eeuw in grote delen van Europa bekend.
Oeuvre
15 missen, 2 misdelen; ca. 233 motetten; 2 Magnificatcycli; 159 Souterliedekens en lofzangen; bijna 90 chansons; 8 wereldlijke liederen op Nederlandse tekst.
