Girolamo Frescobaldi (Ferrara 1583-Rome 1643). Befaamd Italiaans orgelvirtuoos en componist. Kenmerkend voor zijn compositiestijl waren de dramatisch werkende ritmische contrasten, de virtuositeit en de rijke fantasie. Met deze middelen liet hij een klein muzikaal gegeven via een proces van versiering, variatie en verandering uitgroeien tot een compositie. In zijn toccata's en ricercares vermengde hij elementen uit verschillende muziekgenres van zijn tijd: de wringende dissonanten en chromatiek van het madrigaal, het declamatorische van het muziekdrama en de vitaliteit van de populaire liederen en dansen. Zijn instrumentale composities klinken vaak even dramatisch en expressief als de werken van de vocale monodie.
Frescobaldi kwam uit een welgestelde familie in Ferrara. Hij werd als leerling aangenomen bij de beroemde componist Luzzasco Luzzaschi, die organist was aan het hof van Ferrara. Dit hof was in de Renaissance een belangrijk centrum van muziek, beeldende kunst en wetenschap. Grote componisten als Monteverdi en Gesualdo waren er in die tijd regelmatig te gast. In 1608 ging Frescobaldi naar Rome, waar hij benoemd werd tot organist van de Cappella Giulia van de St. Pieter, een post die hij op een onderbreking van 6 jaar (1628-34) na, waarin hij organist was aan het hof van de Medici's in Florence tot aan zijn dood zou blijven vervullen. In ditzelfde jaar publiceerde hij zijn eerste werken: een collectie van negentien vijfstemmige madrigalen en zijn eerste bundel klavierwerken (Fantasie). Naast zijn functie als organist gaf hij les en was hij in dienst bij verschillende kerkelijke en wereldlijke hoogwaardigheidsbekleders, zoals de diplomaat Enzo Bentivoglio. Nadat deze hem beschuldigde van het verleiden van een van de musiciennes van zijn huisensemble trad hij in dienst van kardinaal Pietro Aldobrandini. Na zijn terugkeer uit Florence, in 1634, werd hij componist, muziekdocent en organist in de huishouding van de machtige en rijke Barberini's, familie van de paus. Frescobaldi was inmiddels zo'n beroemd musicus dat kardinaal Barberini zijn verhuizing vanuit Florence bekostigde en hem voor zijn diensten rijkelijk beloonde. De in 1635 gepubliceerde collectie klavierwerken Fiori musicali di diverse composititioni, toccate, kyrie, canzoni, capricci, e recercare droeg hij op aan kardinaal Antonio Barberini. Frescobaldi's vocale werken zijn geschreven volgens de muzikale conventies van zijn tijd. Vernieuwender en invloedrijker waren zijn klavierwerken en dan vooral zijn contrapuntische klaviermuziek. Via o.a. zijn Zuid-Duitse leerling J.J. Froberger beïnvloedde en bevorderde hij de ontwikkeling van de Duitse orgelmuziek. Veel componisten, onder wie J.S. Bach, kopieerden en bestudeerden Frescobaldi's Fiori musicali.
Oeuvre
Ca. 17 collecties klavierwerken waaronder Libri di toccate en Fiori musicali; ca. 4 bundels instrumentale ensemblecomposities; 1 bundel madrigalen; 2 collecties Italiaanse liederen (arie musicali), enkele afzonderlijke liederen; geestelijk vocaal werk waaronder 32 Latijnse motetten en 2 missen.
