1) hoofdstad van Boeotië a. d. Ismenus met den burcht Cadmea (zie Cadmus), een stad met zeven poorten; geboorteplaats van Heracles, Amphion en Tiresias; tooneel van de lotgevallen van Oedipus en den daarmee samenhangenden oorlog der Zeven tegen Thebe en der Epigonen.
In den Perzischen oorlog sloot zij zich bij Xerxes aan, in den Peloponnesischen oorlog bij Sparta. Onder Epaminondas trad zij roemvol aan de spits der Gr. staten (379— 362); in 335 door Alexander den Gr. geheel vernietigd (op de tempels en het huis van Pindarus na), tot straf voor haar afval van Macedonië; 2) groote stad in Aegypte, de residentie van het zoogenaamde Midden-rijk, (zie Memphis), met prachtige paleizen en tempels; volgens Homerus had zij 100 poorten.
