in het Nederlandsch gebruikelijk woord voor alle vrouwelijke kloosterlingen. Als zoodanig heeft het een drievoudige beteekenis:
1° Z. behoorend tot een pauselijk goedgekeurde kloosterorde met plechtige, eeuwige geloften, in het Kerkelijk recht ➝ monia1is genoemd.
2° Z. behoorend tot een andere, minstens bisschoppelijk als zoodanig goedgekeurde congregatie, in het Kerkelijk recht soror genoemd. Zij doen gewoonlijk wel eeuwige, doch geen plechtige geloften (zie ➝ Gelofte, sub Kloostergeloften).
3° In wijderen en analogen zin lid van een groep vrouwelijke personen, die zich wijden aan werken van liefde of maatschappelijk belang in aansluiting aan of in navolging van de kloosterzusters, van wier instelling zij vaak enkele punten, niet echter de kloosterlijke geloften hebben overgenomen; deze laatsten vallen kerkrechtelijk niet onder de sorores en genieten dus niet de privilegiën der kloosterlingen. Zoo had men vroeger de „Zusters van het ➝ Gemeene Leven”, de ➝ Klopjes, en thans vele, ook niet-Kath.,verpleegsters-organisaties en verwante groepen, welker leden zich zuster noemen.
Veruit het grootste gedeelte van de talrijke kloostervrouwen in Nederland en België behooren tot de tweede hierboven genoemde categorie. — Zoo veel mogelijk is getracht een volledige lijst van al de orden en congregaties, waartoe de z. behooren, op te geven onder het trefwoord ➝ Congregaties, waar er 171 vermeld worden, terwijl de aldaar vernoemde Franciscanessen nog weer over 63 congregaties verdeeld zijn, die onder het trefwoord ➝ Franciscanessen zijn opgesomd. Evenzoo worden beneden meerdere congreg. vermeld onder Zusters van Barmhartigheid, van den H. Joseph, enz.
Nadere bijzonderheden kan men over de onder ➝ Congregaties vermelde religieuze zusters vinden op het eerste woord van de aldaar opgegeven benamingen, tenzij door een pijltje naar een ander beginwoord is verwezen. Van de terzelfder plaatse met het beginwoord „Zuster” aanvangende kloostergemeenschappen worden thans hier nog nadere bijzonderheden, voor zoover zij te achterhalen waren, opgegeven.
A) Werkzaam in Nederland en België.
Z. van het Arme Kind Jesus, gesticht 1847 door Clara Fey te Aken. Doel: verzorging en opvoeding van verwaarloosde en arme kinderen. In 1878 werd het Moederhuis overgebracht naar Simpelveld (Ned. Limburg). Moederhuis van de Nederlandsche provincie te Maastricht; missie in Oost-Java; van de Belgische provincie te Borsbeek bij Antwerpen. De Congregatie telt ook talrijke huizen in Duitschland, het vroegere Oostenrijk, Engeland, Frankrijk en Luxemburg.
Z. van Barmhartigheid (Soeurs de la Miséricorde), gesticht 1844 door Anna Groenenscheldt te Luik. Doel: zorg voor gevallen en in gevaar verkeerende meisjes, waarbij later ook kwam opvoeding van meisjes in het algemeen. Moederhuis te Luik met groot pensionaat en scholen; overigens in België slechts enkele kleinere huizen; in Nederland te Maastricht (S. Vincentiusgesticht en Maison de la Miséricorde), Ambij en Oisterwijk.
Z. van Barmhartigheid, gesticht 1845 door den pr. M. ➝ Glorieux
te Ronse of Renaix in O.-Vlaanderen (zie ➝ Barmhartigheid, sub Orden van B., 5°). Moederhuis te Rome en verder vsch. huizen in België, vooral scholen en groot pensionaat te Antwerpen; in Ned. vooral verzorging van geesteszieken, o.a. te Den Bosch (Reinier van Arkel), Rosmalen (Coudewater) en Vught (Voorburg).
Z. van de Goddelijke Voorzienigheid, van Sittard, gesticht 1822 te Créhen (Bretagne) door Guy Homery. Doel: opvoeding en verpleging. Sinds 1903 in Nederland te Sittard; in België o.a. huizen te Doornik, Wodecq en Geeraardsbergen.
Z. der H.H. Harten van Jezus en Maria (Picpus-sinnen) , door het volk ook „zelatrices” genoemd, in 1797 te Poitiers gesticht, door J. M. ➝ Coudrin en gravin Henriette Aymer de la Chevalerie. Doel: beoefening en verspreiding der godsvrucht tot het Allerh. Hart van Jesus en het Onbevlekte Hart van Maria; daarnaast opvoeding en onderwijs der jeugd, verzorging van ouden van dagen. Ze nemen ook een groot aandeel in den missiearbeid der ➝ Paters van de H.H. Harten (van Picpus). Koor- en leekezusters. Haar regel steunt in hoofdzaak op den regel van St. Benedictus. Moederhuis te Parijs; verspreid over Frankrijk, België Nederland, Engeland en Spanje. In 1903 de eerste stichting in Nederland te Meerssen (L.). In België zijn er kloosters te Tongeren, te Petit Rechain en te Courcelles-Motte. Verder werkzaam in de missies van Noorden Zuid-Amerika en in Oceanië (Hawaiï). In 1936 had deze congregatie ca. 1 600 leden, 45 kloosters.
Z. der H.H. Harten van Jezus en Maria, gesticht 1853 door Marie Fristel te Paramé (Frankrijk). Doel: onderwijs en verpleging. In België huizen te Chératte en Luik; in Nederland te Schaesberg en Heerlerheide.
Z. van het Heilig Kruis, zie ➝ Dochters van het H. Kruis.
Z. van Liefde van Jesus en Maria (Zusters van Gent), gesticht 1803 door kanunnik P. J. Triest te Lovendegem bij Gent. Doel: onderwijs en verpleging. In 1805 overgebracht naar Gent; in België 43 huizen. Sinds 1908 in Nederland voor krankzinnigenverpleging (Venraij, Noordwijk). In het geheel 2 000 zusters in Europa en in de missiën (Belgisch Kongo, Britsch-Indië en Ceylon).
Z. van Liefde van O.L. Vrouw Moeder van Barmhartigheid (Zusters van Tilburg), gesticht 1832 door mgr. J. ➝ Zwijsen voor onderwijs, verpleging en andere liefdewerken. De congregatie verbreidde zich over België, Engeland, Amerika, en heeft missies in Ned. Oost- en West-Indië. Aantal leden ruim 4 000 (1938). Moederhuis te Tilburg; in Nederland 83, in België 6 huizen.
Z. Missionarissen van O.L. Vrouw van Afrika (Witte Zusters), gesticht 1869, door kard. ➝ Lavigerie te Algiers. Doel: missiewerken in Afrika. Hoofdhuis in Nederland te Esch; in België te Antwerpen. De geheele congregatie telde (1937) ca. 1 450 leden.
Z. Oblaten van O.L. Vrouw ten Hemelopneming, zie ➝ Assumptionistinnen. Moederhuis te Parijs. In Nederland provincialaat en noviciaat te Hulsberg. De congregatie is ook werkzaam in België, Frankrijk en Italië.
Z. van O.L. Vrouw,
a) gesticht 1804 door de Zalige Julie ➝ Billiart voor opvoeding van meisjes. Het moederhuis is thans te Namen; missiën in Belgisch Kongo, China en Japan.
b) De door Mathias Wolf S.J. in 1822 te Amersfoort gestichte Pédagogie Chrétienne geraakte weldra in moeilijkheden door de geestesziekte van de algemeene overste. Een deel scheidde zich af (zie Gezelschap van Jezus, Maria en Jozef); na het aftreden der overste van Amersfoort brachten de Zusters aldaar hun regel geheel in overeenstemming met dien van Moeder Julie Billiart; zij vereeren deze als haar geestelijke moeder, doch vormen een eigen zelfstandige Congregatie. Deze zgn. Zusters van Amersfoort hebben thans 47 huizen in Nederland en een missie in Oost-Java.
c) In 1850 vestigden zich tijdelijk eenige Zusters van O.L. Vrouw van Amersfoort te Coesfeld in Duitschland; de aldus begonnen Duitsche tak werd spoedig zelfstandig met moederhuis te Mülhausen. Deze congregatie verbreidde zich ook in N. Amerika, en stichtte in 1877 een Ned. huis te Wessem (bij Roermond), waaruit thans een Ned. provincie gegroeid is met 15 huizen (moederhuis te Tegelen) en missies op Midden-Java.
Z. van O.L. Vrouw van Liefde des Goeden Herders, gesticht 1641 te Caen door den H. Jean Eudes met het doel om meisjes, wier opvoeding gevaar loopt of wier karakter verbetering behoeft, geschikt te maken voor het maatschappelijk leven. De zeven door hem gestichte huizen werden refuges genoemd. Ze verdwenen alle tijdens de Fransche revolutie; later konden er zes weer worden geopend. Deze zijn niet vereenigd. Naast deze tot op heden bestaande refuges ontstond een nieuwe tak, nl. de;
Z. van O.L. Vrouw van Liefde des Goeden Herders van Angers, toen de Zalige Moeder Maria van de H. Euphrasia (Rosa Virginia ➝ Pelletier) de door haar in de 19e eeuw gestichte huizen in 1835 vereenigde tot een generalaat. In 1865 werd de indeeling in provincies ingevoerd. De z. volgen den regel van den H. Augustinus, eenigszins gewijzigd volgens de constitutiën van den H. Franciscus van Sales. Als religieuzen worden alleen meisjes van onbesproken gedrag aangenomen. Dezen vormen de koor- en leeke-zusters, die zich in elke communiteit bevinden. Aan de drie gewone geloften wordt een vierde toegevoegd: „te zullen arbeiden aan het zieleheil van afgedwaalden”.
In sommige huizen nemen onder de verpleegden de zgn. Magdalena’s een bijzondere plaats in. Wanneer er nl. onder de verpleegden zijn, die roeping gevoelen voor den religieuzen staat, treden zij niet toe tot de Congregatie der Zusters, maar tot een eigen communiteit, met regel en kleed van den Camel.
In elk huis vindt men ook Consacrée’s, die een eenvoudig kloosterkleed dragen, maar alleen een opdracht doen. Zij worden gerecruteerd uit de kinderen zelf, gaan dezen voor in den arbeid en blijven gewoonlijk geheel haar leven in het huis.
In Nederland is het Moederhuis te Leiderdorp; andere huizen te Bloemendaal (met observatiehuis), Velp (met overgangshuis), Tilburg. In de Ned.-Indische missie te Meester-Cornelis. De Duitsche prov. heeft nog een huis te Almelo.
In België ligt het Provinciale huis te Evere-Brussel; andere te Bergen, Namen, Leuven en Terbut-Suarlée. Missiën in Ceylon, Egypte en El Salvador.
De geheele congregatie telt ca. 330 huizen, verdeeld over 35 prov. (1937).
Lit.: Dom A. Beekman O.S.B., De Goede Herder in Ned. (1932, met lit.).
Z. van O.L. Vrouw Presentatie of Maria’s Opdracht, gesticht 1828 door pastoor Joachim Fleur te Broons (in Frankr., Côtes du Nord). Doel: onderwijs en verpleging. Moederhuis te Broons. De congregatie is werkzaam, behalve in Frankrijk, Amerika en Engeland, in België te Tielt en in Nederland te Thorn (Limburg).
B) In Nederland.
Zusters Aanbidsters van de Goddelijke Gerechtigheid, gesticht 1827 te Fougères (Bretagne). Doel: onderwijs en ziekenverpleging. Sinds 1903 in Nederland te Linne, Stamproy en Geulle.
Z. van Barmhartigheid, gesticht 1806 te Billom (Frankrijk) door Marcelline de Chamerlat. Doel: onderwijs en ziekenverpleging. Sinds 1903 ook te Cadier en Keer.
Z. (Barmhartige) van den H. Carolus Borromeus van Trier. De onder
Z. van de H. Familie genoemde heer Chauvenel (zie beneden) stelde in 1679 ook een groot gebouwencomplex, toegewijd aan St. Car. Borromeus, ter beschikking van zusters voor verzorging van armen, zieken en fabrieksarbeidsters, waarbij later ook kwam leiding van de huishouding in convicten en seminaries. Vanuit deze Fransche congregatie werd in 1849 een Duitsche provincie opgericht te Trier, die echter in 1872 een geheel onafhankelijke congregatie werd. Deze heeft in Nederland 5 huizen: Groesbeek, Den Bosch (St. Carolus-gesticht en Groot Ziekenhuis), Beugen en Uden.
Z. van de Christelijke Scholen en der Barmhartigheid, gesticht 1807 door de H. Maria Magdalena Postel te Cherbourg. Doel: onderwijs en verpleging. Sinds 1886 te Boxmeer. In 1913 Hollandsche provincie, moederhuis te Boxmeer en 18 andere huizen; sinds 1929 op drie plaatsen werkzaam in de apostolische prefectuur van Malang (Java).
Z. van de H. Familie. Deze congregatie dankt haar ontstaan aan de heldhaftige naastenliefde van een jonggestorven advocaat te Metz, Emmanuel Chauvenel (♱ 1651). Op zijn verlangen besteedde zijn vader diens erfdeel aan de stichting te Toul van een armen- en ziekenhuis in 1652. Dit groeide uit tot een uitgebreide congregatie; moederhuis te Nancy. In Nederland verzorgen zij allerlei sociale werken teDorplein (bij Budel), uitgenoodigd door en op kosten van de aldaar gevestigde zinkfabriek. Deze z. zijn ook bekend onder den naam van „Soeurs de St. Charles”, doch zijn niet te verwarren met de Congregatie der „Barmhartige Z. van den H. Carolus Borromeus” van Trier (zie boven), ofschoon deze wel uit de hier bedoelde Z. der H. Familie zijn voortgekomen.
Z. van den H. Franciscus Xaverius (voor Noorwegen), gesticht in 1901 door mgr. J. Fallize te Bergen (Westkust van Noorwegen). Doel: ziekenverpleging en onderwijs. In Nederland een postulantenhuis te Bussum. 100 zusters, waaronder 60 Nederlandsche.
Z. van de Goddelijke Voorzienigheid (van Steijl), gesticht 1842 door den wereldgeestelijke E. Michelis te Munster. Doel oorspronkelijk: zorg voor verwaarloosde jeugd; later uitgegroeid tot verzorging van allerlei sociale werken. Sinds Kulturkampf in Nederland; in 1920 zelfstandige Nederlandsche provincie; hoofdhuis te Steijl; in Nederland 30 huizen, ca. 700 zusters (1935), missies op Java (Bandoeng, Semarang).
Z. van het Allerheiligste Hart van Jesus, gesticht 1886 door Huberdina Merkelbach te Moerdijk. Doel: alle soorten van liefdewerken. In Nederland 19 huizen. Sinds 1922 missie in Finland
(2 huizen); sinds 1927 in O. Indië op Sumatra (3 huizen).
Lit.: Gedenkboek bij gelegenheid van het Gouden Jubeljaar (1935/36).
Z. van Liefde van Jesus en Maria, Moeder van Goeden Bijstand (Zusters van Schijndel), gesticht 1836 door pastoor Van Erp en Maria de Bref te Schijndel, alwaar het Moederhuis. Doel: onderwijs en ziekenverpleging. Sinds 1920 in de missie van West-Indië, sinds 1928 in Oost-Indië (Sumatra). In Nederland 35 huizen, vooral in N. Brabant, 1 035 leden (1935).
Z. van Maria en Joseph, gesticht 1841 te Le Dorat (bisdom Limoges) door Elisabeth Duplex. Werk in gevangenissen en voor reclasseering, alsmede voor voogdij- en regeeringskinderen. Sinds 1908 te Eindhoven.
Z. van de Voorzienigheid, gesticht 1806 te Ruillé-sur-Loire door pastoor Dujarrié en Zoë Rolland du Roscoät. Doel: onderwijs, opvoeding en verpleging. Moederhuis te Ruillé-sur-Loire. In Nederland sinds 1902; postulaat en juvenaat te Keer (bij Maastricht); verder werkzaam te Wolder-Maastricht en Maarheeze.
C) In België.
Zusterkens der Armen van La Tour S. Joseph en S. Pern (Frankrijk), gesticht 1840 door Johanna Jugan te St. Servan. Moederhuis in St. Pern (Fr.).
Doel: zorg voor ouden van dagen. Hoofdhuis in België te Antwerpen; missiën in alle werelddeelen.
Zusterkens van Liefde. Doel: ziekenzorg en tehuizen. Moederhuis te Kortrijk.
Zusterkens van O.L. Vrouw Hemelvaart van Parijs (zie ➝ Assumptionistinnen), gesticht 1864 door den assumptionist C. Pernet (daarom ook wel Pernettes genaamd). Doel: huis-ziekenzorg. In alle groote steden van Frankrijk, België, Engeland, Italië en N. Amerika vertegenwoordigd.
Hoofdhuis van België te S. Gilles-Brussel; missiën in verscheidene landen.
Zusters van den H. Antonius van Padua. Doel: onderwijs. Moederhuis te St. Pieters-Leeuw.
Z. Apostolinnen van de Onbevlekte Ontvangenis, gesticht 1680 te Antwerpen door Agnes Baliques en pater Hendr. Geldrop, recollet. Doei: onderwijs en ziekenverpleging. Eerst beperkt tot 12 leden, vandaar haar naam. Heden zijn er 7 vertakkingen, onafhankelijk van elkaar en elk met bijhuizen. Moederhuizen te Antwerpen (2), Brugge, Gent, Mechelen, Tielt en Wetteren (deze ook genaamd: Z. van den H. Joseph).
Z. van het Arme Kind Jesus. Doel: onderwijs, weezenzorg. Moederhuis te Schaarbeek.
Z. Augustinessen (dikwijls ook Zwartzusters geheeten), zie ➝ Augustinessen in de Nederlanden (sub 4°).
Z. van de H. Barbara. Doel: onderwijs, ziekenzorg. Moederhuis te Zottegem.
Z. der Barmhartigheid Jesu, gesticht 1842 door Joh. Petrus Maes pr. te Brugge. Doel: krankzinnigenzorg. Moederhuis te St. Michiels bij Brugge; bijhuizen te Ieperen en te Kortenberg.
Z. van Belle en St. Jansgasthuis te Ieperen, beide gesticht in de 13e eeuw. Doel: zorg voor oude vrouwen.
Zusters Bewaaksters aanbidsters der H. Eucharistie, genoemd van S. Aignan van Orleans. Doel: retraites voor vrouwen. Huis te Brussel.
Z. van den H. Carolus Borromeus van Puy (Frankrijk). Doel: ziekenzorg. Moederhuis te Perwez.
Z. der Christelijke leering, ontstaan in 1815 te Gent uit een huis der congregatie van de H. Magdalena Sophia ➝ Barat (Dames du Sacré Coeur, zie ➝ Hart, sub Religieuzen van het H. Hart), dat zich zelfstandig maakte. Moederhuis te Doorenseele bij Gent.
Z. der Christelijke leering van Nancy, gesticht 1615 door J. Vatelot te Toul; daarom ook Vatelottes genoemd. Het moederhuis werd in 1804 naar Nancy verplaatst. Doel: onderricht en verpleging. Moederhuis voor België te Virton (Luxemburg).
Z. van het Christelijk onderwijs, genaamd van de Voorzienigheid van Portieux (Vogezen, Frankrijk), gesticht 1762 door J. Moye en Bertin. Doel: onderwijs. Hoofdhuis voor België te Ampsin; missiën in Cambodja en Mantsjoekwo.
Z. Dienaressen van het Allerheiligst Sacrament. Gesticht in 1858 door P. J. ➝ Eymard. Moederhuis te Angers (Fr.); nederzettingen in België, Noord- en Zuid-Amerika.
Z. van den H. Dominicus. Doel: onderwijs. Moederhuis te Erwetegem.
Z. der H.H. Engelen. Doel: huishoudelijke hulp in colleges e.d. Moederhuis te Lokeren.
Z. der H. Familie. Verscheidene congregaties dragen dezen naam. Doel: onderwijs en/of verpleging. Moederhuizen te Ieperen (gesticht 1840 door den priester L. Struye), Moorsele, Kortrijk, Tielt (gesticht 1850 door de gezusters Biervliet).
De congregatie van de H. Familie van Besançon, gesticht in 1806 door de weduwe Jeanne Jacarlet, heeft in België een moederhuis te Waasten.
De congregatie der H. Familie van het H. Hart, moederhuis te St. Denis (Frankrijk), heeft ook nederzettingen in België; hoofdhuis te Luik; missiën in Dahomey.
Z. van den H. Franciscus. Doel: onderwijs, zorg voor weezen, zieken en ouden van dagen. Moederhuis te Evergem.
Z. van den H. Franciscus van Sales. Doel: onderwijs. Moederhuis te Leuze.
Z. van de Gedurige Aanbidding van het H. Sacrament. Beschouwende orde. Moederhuis te Hal.
Z. der Geestelijke Afzondering van het Hart Jesu. Doel: retraitewerk. Moederhuis te Brugge.
Z. der H. Gehoorzaamheid of Blauwe nonnen. Doel: onderwijs. Moederhuis te Veurne.
Z. van het Geloof. Doel: onderwijs, zorg voor weezen, ouden van dagen en zieken. Moederhuis te Tielt.
Z. van de Goddelijke Voorzienigheid. Doel: zorg voor zieken en ouden van dagen. Moederhuis te Ieperen.
Z. van de Goddelijke Voorzienigheid, genaamd van den H. Andreas, gesticht 1806 door den priester A. Gapp, bij Metz, voor onderwijs en verpleging. De congregatie verbreidde zich vooral in Lotharingen en België. Moederhuis in België te Waver; verder talrijke lagere en huishoudscholen. Vgl. ➝ Andreas (Apostel).
Z. van den Goeden Bijstand van Troyes (Frankrijk), gesticht 1840 door P. Millet pr. Doel: ziekenzorg. Huizen in Frankrijk, Engeland, Italië, Amerika. Hoofdhuis van België te Brussel; missiën in Algiers en Tunis.
Z. van het H. Hart van Maria. Verscheidene onafhankelijke congregaties, met het geven van onderwijs tot doel, dragen dien naam. Moederhuizen te Hannuit, Malaise bij Overijsche, Nederbrakel, Waterloo-St. Josef en Berlaar (Antwerpen). Deze laatste worden ook zusters van Berlaar genoemd en zijn gesticht in 1865. Doel is onderwijs, verzorging van weezen, zieken en ouden van dagen. Missiën in Belg. Kongo, Brazilië en Denemarken.
Z. van de H. Hedwigis van Breslau, gesticht 1859 door R. Spiske pr. Doel: zorg voor weezen, zieken en verwaarloosde kinderen. Hoofdhuis in België te Wandre (Luik); missiën in Denemarken.
Zusters van den H. Josef. Verschillende congregaties in België dragen dezen naam. Moederhuizen te Aalbeke, Blegny-Trembleur (beide met onderwijs tot doel), Brugge (onderwijs, missiën in Belg. Kongo), Gent (ziekenzorg en retraites), St. Kruis-Winkel en St. Niklaas-Waas (beide onderwijs).
Z. v. d. H. J. van Bourg (Fr.). Moederhuis te Bitsingen (verpleging van ouden van dagen, missiën in de Ver. Staten).
Z. v. d. H. J. van Chambery (Fr.), gesticht in 1812. Moederhuis te Etterbeek-Brussel (missiën in Skandinavië en Denemarken).
Z. v. d. H. J. van S. Jean de Maurienne (Fr.). Moederhuis te Molenbeek-Brussel (onderwijs, missiën in Britsch-Indië).
Z. v. d. H. Josef Calasanctius. Moederhuis te Beveren bij Roeselare (onderwijs en huis-ziekenzorg).
Z. van het Kind Jesus. Doel: onderwijs. Moederhuis te Nijvel; missiën in Belg.-Kongo.
Z. der Kindsheid Jesu, gesticht 1835 door Frl. van Mitfanghe en P. J. Triest te Gent. Doel: ziekenverpleging, speciaal zieke kinderen. Moederhuis te Gent; retraitehuis voor dames; missiën in Belg.-Kongo.
Z. der H. Kindsheid van Jesus. Doel: onderwijs, weezenzorg. Moederhuis te Ardooie.
Z. der Kindsheid van Maria, genaamd Spermalie-zusters, te Brugge. Doel: onderwijs, onderricht en opvoeding van doofstommen en blinden. Zie ook K. L. ➝ Carton.
Z. van het Liefdadig onderwijs van het Kind Jesus, genaamd Dames van Sint Maurus van Parijs, gesticht 1845 door pastoor Lambert. Doel: onderricht, zorg voor ouden van dagen en weezen. Hoofdhuis voor België te Callenelle bij Peruwelz; missiën in Japan en Britsch-Indië.
Z. van Liefde. Er bestaan in België talrijke congregaties van dien naam, onafhankelijk van elkander. Alle leggen zich toe op ziekenverpleging en verzorging van weezen en ouden van dagen; enkele ook op het onderwijs. Moederhuizen te Namen (ook missiën in Belg. Kongo en Japan), Izegem, Kortemark, Oupeye, Roeselare, Rumbeke. Te Dottenijs is een afdeeling van de Fransche congregatie der Z. van liefde en van het Christel, onderwijs, van Nevers, gesticht door dom de Laveyne en Bolacre. Verder bestaan in België:
Z. van Liefde of van O. L. Vr. Middelares, moederhuis te Moorslede.
Z. van L. van Bonne Espérance, moederhuis te Binche.
Z. van L. van den H. Joseph, moederhuis te Ieperen.
Z. van L. van Maria, moederhuis te Heule, missie in Noord-Transvaal.
Z. van L. van Maria en den H. Franciscus van Sales, moederhuis te
Wervik.
Z. van L. van den Verrezen Zaligmaker, moederhuis te Gent.
Z. van de Allerheiligste Maagd Maria en van den H. Vincentius. Doel: onderwijs, zorg voor weezen en ouden van dagen. Moederhuis te Eernegem.
Z. van Maria. Er zijn verscheidene Congregatiën van dien naam met moederhuizen te Eigen-Brakel (Braine l’Alleud), Ieperen (➝ Lamotte), Izegem, Landen, Namen en vooral de sterke Congregatie van Pittem (gesticht 1848 door Decoster pr.), die ook missiën heeft. Doel: onderwijs.
Z. van Sinte Maria, gesticht 1822 door Baudy pr. Doel: onderwijs, missiën in Belg.-Kongo. Moederhuis voor België te Namen.
Z. van Sint Maria. Doel: onderwijs. Moederhuis te Landen.
Z. van Maria en Joseph, gesticht in 1818. Doel: onderwijs. Moederhuis te Geeraardsbergen.
Z. van Moederliefde, genaamd van de H. Felicitas van Metz (Frankrijk), gesticht in het begin der 19e eeuw op initiatief van dr. Morlanne (geneesheer) en in 1823 kerkelijk goedgekeurd. Doel: moederschapszorg. Hoofdhuis voor België te Elsene-Brussel; missiën
in Belg.-Kongo.
Z. van de Onbevlekte Ontvangenis, tak van de in 1820 door den priester P. Noailles gestichte congregatie van de H. Familie van Bordeaux. Doel: onderwijs. Moederhuis te Heist-aan-Zee.
Z. der Onbevlekte Ontvangenis. Doel: onderwijs en huishouddienst in colleges. Moederhuis te Marke (W. VI.).
Z. van Onze Lieve Vrouw. Er zijn er zeer vele van dezen naam. Alle leggen zich toe op onderwijs en verpleging; vele zijn ook in de missies werkzaam. Moederhuizen te Komen, Waregem en Westroozebeke. Verder zijn er nog:
Z. v. O. L. Vr. van Barmhartigheid, moederhuis te Mechelen.
Z. v. O. L. Vr. van Barmhartigheid tot de weezen, genaamd Z. van de Getrouwe maagden van La Délivrance. Hoofdbestuur te Calvados (Fr.). Hoofdhuis in België te Brussel.
Z. v. O. L. Vr. ten Bunderen (vroeger: van den H. Vincentius), moederhuis te Moorslede, missie in Belgisch Kongo.
Z. v. O. L. Vr. van Bijstand (genaamd : O. L. Vr. v. Vlaanderen), moederhuis te Kortrijk, missie in Ceylon.
Z. v. O. L. Vr. van het Gasthuis, moederhuis te Poperinge.
Z. v. O. L. Vr. Geboorte (Frankrijk); huis in België te Genappe.
Z. v. O. L. Vr. van Gedurigen Bijstand en den H. Joseph, moederhuis te Maldegem.
Z. v. O. L. Vr. Hemelvaart, moederhuis te Brugge.
Z. v. O. L. Vr. Onbevlekt Ontvangen van Lourdes, gesticht 1868 in Frankrijk. Hoofdhuis in België te Elsene-Brussel, missies in Amerika en Turkije.
Z. v. O. L. Vr. van Sion (Parijs), gesticht 1843 door de twee Joodsche bekeerlingen ➝ Ratisbonne. Doel: bekeeringswerk der Joden in Europa, Azië, Afrika en Amerika. Hoofdhuis voor België te Antwerpen.
Z. v. O. L. Vr. der Zeven Weeën. Verscheidene congregaties, onafhankelijk van elkaar, staan onder dien naam bekend. Moederhuizen te Ruislede, St. Genesius-Rode, St. Maria-Oudenhove, Steenhuffel.
Z. van den H. Paulus van Chartres (Frankrijk), genaamd van Saint Maurice, gesticht 1694. Doel: opvoeding en onderricht, ziekenen armenverzorging. Werkzaam in Frankrijk, Engeland. Hoofdhuis voor België te Herstal; missiën in Azië en Amerika.
Z. van den H. Philippus Nerius. Doel: krankzinnigenverpleging, ziekenzorg. Moederhuis te St. Niklaas-Waas.
Z. Sacramentinen van Maria Auxiliatrice. Beschouwende orde. Huis te Elsene-Brussel.
Z. der stichting Terninck. Doel: weezenzorg, onderwijs. Moederhuis te Antwerpen.
Z. van de H. Theresia. Doel: onderwijs.Moederhuis te Rollegem.
Z. van de Vereeniging met het H. Hart. Doel: onderwijs. Moederhuis te Hoegaarde (België); missiën in Belg.-Kongo.
Z. van den Verlosser en van de H. Maagd van La Souterraine (Creuse, Frankrijk), gesticht 1834 door Josephine du Bourg in La Souterraine. Doel: zieken- en weezenzorg. Hoofdhuis voor België te Molenbeek-Brussel; missiën in Marokko.
Z. Verrue, Doel: onderwijs en weezenzorg. Moederhuis te Kortrijk.
Z. van den H. Vincentius. Verschillende congregaties zijn onder dien naam bekend, met moederhuizen te Anzegem, Avelgem, Beveren-Waas, Boezinge, Buggenhout, Deftinge, Deinze, Dendermonde, Emelgem, Geluwe, Gent (bijgenaamd Grijze Zusters), Gits, Hamme (Oost-Vl.), Handzame, Hekelgem, Houthulst, Klerken, Koekelare, Kortemark, Lendelede, Leuven, Merkem, Oostakker, Oostnieuwkerke, Opwijk, Poeke, Roeselare, St. Denijs-Westrem, St. Eloois-Winkel, St. Niklaas-Waas, Torhout, Viane, Vladsloo, Waarschoot, Wachtebeke, Werken, Westnieuwkerke, Wevelgem, Wichelen, Zomergem. Alle hebben ten doel het geven van onderwijs, eenige daarbij ook het verzorgen van weezen, ouden van dagen en zieken; enkele hebben missiën.
Z. van de Voorzienigheid. Doel: onderwijs. Moederhuis te Gosselies.
Z. van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis, gesticht 1833 door J. Kinet. Doel: onderwijs, gevangeniswerk. Moederhuis te Champion (België). Ook in Engeland, Italië en Amerika vertegenwoordigd. Missiën in Columbia en Ecuador.
Lit.: Nolet, Kath. Nederland (dl. II en III, 1932); Annuaire des communautés religieuses; Heimbucher, Orden u. Kongregationen der Kath. Kirche (II 1934); Van Woesik, De Missioneerende Orden (1938; alleen de Noord-Nederl.); Pius-Almanak 1938.