Spaansch schilder (zie plaat; vergelijk den index achter in dit deel). Gedoopt 7 Nov. 1598 te Fuente de Cantos (Estremadura), ♱ na 28 Febr. 1664 te Madrid.
Leerling van Juan de las Roelas. Z. ontleent zijn onderwerpen bij voorkeur aan het leven der monniken.
Op typisch Spaansche wijze weet Zurbaran hier ascetische of visionnaire stemmingen uit te drukken in krachtig realistischen vorm. Met vaste hand en in breede toetsen schildert hij zijn figuren direct naar het leven.
Z.’s oeuvre bevat dan ook prachtige portretkoppen. Z. is vóór alles schilder; naast sterke lokale kleuren vertoonen zijn doeken tonige scala’s van zwart, grijs en wit, waartoe de witte monnikspijen aanleiding geven.
Meermalen geeft Z., verleid door zijn behoefte om te schilderen zuiver om het genot daarvan, aan zijn voorstellingen een genreachtig karakter. Zoo bestaat er een reeks vrouwelijke heiligenfiguren van hem, verspreid in vsch. musea (bijv.
H. Margaretha als landmeisje te Londen, Nat.
Gall.), die bijna profaan aandoen.
Daarnaast bezitten wij ook enkele stillevens van Z., die denzelfden breeden stijl vertoonen.
De Dom en het Museum te Sevilla bewaren verschillende groote doeken van Z., afkomstig van kloosters, waarvoor Z. gewerkt heeft (o.a. de Triumf van St. Thomas van Aquino, scènes uit het leven van St.
Hugo en St. Bruno); het Prado bezit van Z.’s hand o.a. tafereelen met de werken van Hercules, welke Z. in 1650 voor het paleis Buen Retiro bij Madrid maakte in opdracht van Philips IV.
Beroemd is ook het fraaie doek in het Louvre, den Dood van St. Bonaventura voorstellend.
Zie ook afb. 5 op de pl. t/o kol. 801 in dl. XXI.Lit.: H. Kehrer, Francisco de Zurbaran (München 1918).