is in wezen te onderscheiden van werkverruiming, ook al worden in de practijk de grenzen niet altijd streng in acht genomen.
W. is van meer beperkte beteekenis. Bij werkverruiming denkt men aan handels- en credietpolitiek, industrialisatie en rationalisatie, handelsmissies, overbrugging van prijsverschillen tusschen buiten- en binnenlandsche aanbiedingen, enz., terwijl w. een vorm is van steun aan werklooze arbeiders, een hulpmiddel in den strijd tegen de werkloosheid, dat den werklooze de gelegenheid biedt door eigen arbeid in zijn onderhoud te voorzien en zijn arbeidsvaardigheid in stand te houden.
Uiteraard wordt in w. veelal ongeschoolde arbeid verricht, óók door geschoolde werkloozen uit verschillende beroepen.
Inpoldering van moerassen, ontginning en ontwatering van woeste gronden, uitvoering van ruilverkaveling en andere vormen van landaanwinst, die tot uitbreiding van cultuurgrond kunnen bijdragen, zijn de eerst aangewezen objecten voor toepassing van w.
In Ned. is zij van rijkswege in ruime mate bevorderd, met medewerking van de Ned. Heide Mij., het Staatsboschbeheer en andere instellingen, als uitvoerende organen. In de Noordelijke provinciën van Ned. werden in 10 jaren 12 000 ha grond ontgonnen, die aan meer dan 1500 gezinnen blijvende bestaansmogelijkheid bieden. Waren de objecten voor w. dus veelal grondwerken, toch werden ook wel aangrenzende kunstwerken uitgevoerd. Ook aanleg of verbetering van kanalen en sluiswerken werden soms in w. uitgevoerd.
Voor de uitvoering dezer werken was niet directe rentabiliteit het criterium, maar wél het economisch nut en verbetering in de economische uitrusting van het land.
Uiteraard brengt het karakter van steun aan werkloozen mede, dat de loonregeling bij w. direct van regeeringswege wordt vastgesteld. Oók wanneer subsidie wordt verleend aan w. door provinciën en gemeenten, bij het aanleggen van wegen en paden, graven of dempen van slooten, uitdiepen van havens of grachten, verzwaren van dijken, aanleg van bosch en duinbeplanting, maken van sportterreinen, zwembaden, parken of andere verfraaiingen.
Van rijkswege zijn een hoofdinspecteur en 13 districtsinspecteurs met de leiding en controle belast, terwijl de directeur-generaal voor de werkloosheidszorg het geheel, en meer direct ook de w. in de vier grootste gemeenten onder zijn beheer heeft.
In de periode 1921-’31 wisselden de kosten voor het Rijk van 4,1 tot 7,7 millioen gulden per jaar en stegen als hoogste cijfer in 1933 tot 30,9 millioen voor het Rijk en 12,5 millioen gld. voor de gemeenten. Het aantal tewerkgestelden in de van rijkswege gesubsidieerde w. steeg van 9700 in 1921 tot 13 700 in 1930. In de laatste jaren werd dit aantal 65 000 à 60 000. In de officieele publicaties van het aantal werkloozen, zijn de in w. tewerkgestelden mede begrepen. Kuiper.
In België werd een werkelijke werkverschaffingspolitiek ingeluid door de regeering-Van Zeeland van Maart 1935 af. In de politiek van nationale uitrusting werd een ruime plaats ingeruimd aan een wel afgelijnd programma van belangrijke, afwisselende en goed verdeelde openbare werken. Hoofdzakelijk werd gezocht naar werken, die bestellingen konden uitlokken waarbij talrijke arbeidskrachten gebezigd worden, en naar vermeerdering van die werken, die geschikt zijn om het tempo van het nationaal leven te versnellen en bijzonder gunstig voor het verbeteren van de openbare gezondheid: waterwegen, wegen, riolen, watervoorziening, schoolgebouwen, zwemkommen, hospitalen, sanatoria enz. In 1936 bereikte het totaal van die aanbestede rijkswerken 680 millioen fr., waarbij dient gevoegd 762 millioen gemeentewerken, waarvoor een buitengewone toelage van ongeveer 25% werd verleend. Belangrijke uitslagen werden in den scheepsbouw verkregen, dank zij de tusschenkomst van den Dienst voor Economisch Herstel; zoo werden credieten gegeven aan de reeders om de Belg. handelsvloot te vernieuwen en te verbeteren; verder werd ook met alle kracht gewerkt aan de werken der Noord-Zuidverbinding. De Regie der Telegrafen en Telefonen heeft ook een algemeen plan opgemaakt, strekkend tot het veralgemeenen, over eenige jaren, van het stelsel der automatische aansluitingen voor al de telefoonnetten van het land.
De regeering-Janson heeft in denzelfden zin voortgeijverd, evenwel in een trager tempo, omdat zij meer te rekenen had met budgetaire moeilijkheden. De economische politiek der regeering-Spaak staat volledig in het teeken der w., zooals in de regeeringsverklaring werd aangekondigd. Kuypers.