of patroon is strikt genomen de natuurlijke of rechtspersoon, die een of meer arbeiders in dienst heeft. In de sociaal-economische practijk wordt het woord w. niet alleen voor de verhouding tot arbeiders gebruikt, maar ook gelijkgesteld met ondernemer-kapitalist.
Dat is dan de natuurlijke of rechtspersoon, die zijn bezit en zijn leiding ten dienste stelt van een of ander onderdeel van het productie- of distributieproces.In de Ned. practijk worden zelfs middenstanders (winkeliers en ambachtsbazen) en kleinere boeren niet w. genoemd, ook al hebben zij arbeiders in dienst. Daar verstaat men onder w. de grootere ondernemerskapitalisten, met een tamelijk groot aantal arbeiders werkend.
Voor de vraag, of de w. in den waren zin des woords met gezag bekleed is, zie ➝ Gezag.
Organisaties. Deze w. zijn in Nederland georganiseerd, voorzoover het industrieele en grootere distributiebedrijven, scheepvaart en mijnbedrijf betreft, in drie groote organisaties. Dit zijn:
1° Het Verbond van Nederlandsche Werkgevers, opgericht 3 Oct. 1899 en gevestigd te Den Haag, met 429 individueele leden en 39 leden-vereenigingen.
2° De Algemeene R.K. Werkgeversvereeniging, opgericht 2 Sept. 1915 en gevestigd te Den Haag, met ca. 875 individueele leden en een groot aantal ledenvereenigingen. Zij heeft vijf diocesane afdcelingen.
3° Het Verbond van Protestantsch-Christelijke Werkgevers in Nederland, opgericht 7 Maart 1918.
In België bestaan talrijke organisaties, waarvan de producenten van een bepaald product of reeks van producten deel uitmaken. Anderzijds telt men ook vereenigingen, opgericht op interprofessioneele basis, met het doel de gemeenschappelijke belangen der voortbrengers te bevorderen en te verdedigen. De meeste groepeeringen zijn aangesloten bij een der drie groote werkgeversorganisaties die zijn: Het Centraal Nijverheidscomité van België, Het Vlaamsch Economisch Verbond en Het Landelijk Algemeen Christelijk Verbond van Werkgevers.
Het Centraal Nijverheidscomité van België, dat te Brussel in 1895 werd opgericht, groepeert ong. 3500 nijverheidsinstellingen, verdeeld over 170 groepen of afdeelingen, die de voornaamste productietakken van het land vertegenwoordigen. Deze organisatie houdt zich bezig met alle kwesties, welke de industrie interesseeren. In de voornaamste steden van de wereld beschikt het comité over bestendige correspondenten.
Het Vlaamsch Economisch Verbond is een interprofessioneele groepeering van industrieelen en groothandelaars, wier bedrijfszetel in het Vlaamsch gedeelte van België is gevestigd. Het werd opgericht op initiatief van den grooten Vlaamschen industrieel Lieven ➝ Gevaert, in 1926. Thans groepeert het V.E.V. buiten de zestig aangesloten beroepsorganisaties ongeveer een duizendtal firma’s en personen, waarmee het, in voeling blijft door het weekbulletin „V.E.V. Berichten”.
Het Landelijk Algemeen Christelijk Verbond van Werkgevers groepeert al degenen die, op welke wijze ook, behooren tot den „leidenden stand van het economisch leven”, in handel, in nijverheid, in financiën, openbaar leven. Het is de organisatie der Christelijke Werkgevers voor geheel Vlaamsch België en bestaat uit vier gouw-afdeelingen, die tamelijk zelfstandig zijn en organiseeren op eigen gebied. Elke gouw-afdeeling vormt één geheel, waarbij de leden rechtstreeks aansluiten; om echter gansch het gouw-gebied te omvatten, wordt de gouw verdeeld in „Werkkringen”.
Het L.A.C.V.W. voor Vlaamsch België met de Association des Patrons et Ingénieurs Catholiques of A.P.I.C. vormen te zamen de Nationale Federatie der Kath. Patroons van België, welke aangesloten is bij de Internationale Conferenties der Kath. Werkgeversverenigingen.
Het L.A.C.V.W. wil het goede recht der Christelijke levensopvatting waarborgen in al de uitingen van het sociaal-economisch leven. Daartoe beschikt deze organisatie over de maandelijksche vergaderingen, over beperkte studiecommissies en bestuursvergaderingen, over het halfmaandelijksch blad „R.K. Bedrijfsleiding”, organiseert voor haar leden retraites, geestelijke weekends, recollectiedagen, een jaarfeest en het landelijk congres. Verder heeft het L.A.C.V.W. ook Kringen voor Jongere Werkgevers ingericht en een Secretariaat. Kuypers.