(of Huldreich), hervormer. * 1 Juni 1484 te Wilhaus, † 11 Oct. 1531 in den slag bij Kappel. Evenals Luther behoorde Z. tot den boerenstand; doch zijn opvoeding geschiedde in humanistischen geest, o.a. onder Thomas Wyttenbach, die hem op de H.
Schrift en de Kerkvaders wees. Z. was tien jaar pastoor te Glarus en begeleidde in dien tijd tweemaal de troepen van zijn vaderland, die in dienst van den paus in Lombardije streden tegen de Franschen.
In 1519 vertrok hij naar Zürich en daar kwam hij onder invloed van Luther’s geschriften. Zijn leven was niet in elk opzicht onberispelijk; met de gelofte van het coelibaat nam hij het niet nauw.Leer
Z. is de eerste, die de beginselen uitsprak en de lijnen aanwees der Gereformeerde theologie (Bavinck). Toch stond hij van Luther en Calvijn min of meer afzonderlijk. Hij ontkende de Luthersche stelling van Christus’ tegenwoordigheid in de H. Eucharistie, loochende de „manducatio oralis” en beschouwde dit sacrament louter als een gedachtenismaal. Hij verschilt hierin met Calvijn, die van een „geestelijk eten met den mond des geloofs sprak”. Het Doopsel was voor Z. slechts een inwijdingsceremonie, ter onderscheiding van de ongeloovige kinderen; het bracht geen wedergeboorte. Voorts leerde Z., dat God ook in of na dit leven met zijn bijzondere genade onder de heidenen kon werken en dat de wereldlijke overheid het recht had zich in te laten met kerkelijke zaken. Z. heeft vooral veel met Luther gestreden over de Avondmaalsleer (zie ➝ Avondmaalsstrijd). Vgl. ➝ Zwinglianen.
Werken o.a.: Fidei ratio (1528); Amica exegesis: Freundliche Verglimpfung und Ablehnung wider des treffl. Marten Luthers Wider die Schwärmer (1527; in Corpus Reform, dl. 88 vgl., alwaar ook Z.’s overige werken). — Lit.: R. Stähelin, Huldreich Zwingii, sein Leben und Wirken (1884); Ed. Zeiler, Das theologische System Zwingli’s (1853); H. Bavinck, De ethiek van Z. (1882); G. Oorthuys, De Anthropologie van Z. (1895); J.
Lammertse Lz., Het Protestantisme (II 1938); id., Calvijn en Calvinisme (II, 1933); Joh. Dierauer, Gesch. der Schweizer. Eidgenossenschaft (III 31920). Lammertse.