Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 22-10-2019

Toestellen

betekenis & definitie

Onder het werkwoord toestellen verstaat men in de typographie het bijwerken van de hoogteverschillen van den drukvorm. De drukker maakt daartoe een eerste proef met lichte drukkracht. De gedeelten, welke direct forsch afdrukken, terwijl de andere gedeelten er „gebroken” op staan, zijn te hoog. In het toestelvel worden deze forsche gedeelten uitgesneden en er wordt opnieuw een proefdruk gemaakt.

Dit uitsnijden herhaalt men zoolang, totdat de proefafdruk een gelijkmatigen druk vertoont. De gedeelten, welke dan nog niet krachtig genoeg te voorschijn komen, worden op het toestelvel met zeer dun papier beplakt. Eerst dan als door middel van het toestellen de druk volkomen gelijk is, wordt tot afdrukken overgegaan.Het toestellen van illustraties kan geheel met de hand, zgn. „handpikeersel”, doch ook langs chemischen weg geschieden: nl. a) krijtreliëf- of b) metaal-toestel.

Het krijtreliëf toestellen gaat als volgt: na eerst een gelijke drukspanning te hebben verkregen, maakt de drukker een afdruk op een vel carton met een krijtachtig oppervlak. Men geeft dezen afdruk een chloorbad, waardoor de witte partijen worden uitgebeten en de bedrukte gedeelten daar boven uitsteken.

Het metaaltoestel is door den clichémaker gereed gemaakt: een diapositief op metaal van het te drukken cliché, welk cliché in spiegelbeeld is. Beide chemische toestellen worden op den legger geplakt en krachttoestellen genoemd, omdat de zwaardere partijen meer druk dan de lichtere partijen ontvangen. Ronner.

< >