Instrument om horizontale en verticale hoeken te meten (zie afb. 6 op de plaat t/o kol. 161 in dl. V). Hiertoe bestaat dit instrument in hoofdzaak uit een horizontalen cirkelrand, door welks middelpunt een → alhidade draaibaar is. Op deze alhidade zijn twee armen aangebracht, waarin de kijker rust, draaibaar om een horizontale as, waarop weer een verticale cirkelrand is aangebracht.
Om nauwkeurig op een punt te kunnen richten, is in den kijker een dradenkruis aangebracht; indien de t. tevens ingericht is voor afstandsmeter, dan zijn er drie horizontale draden.Naargelang de methode van meten, welke men met een t. kan toepassen, onderscheidt men een repetitietheodoliet, waarbij de cirkelrand los van de tafel om hetzelfde middelpunt kan draaien (repetitie-methode), en een t., waarbij de cirkelrand vast aan de tafel verbonden is, waarmee de reïteratie-methode kan worden toegepast. Voorts nog eenige hulpmiddelen om het horizontaal en verticaal stellen mogelijk te maken (stelschroeven en niveau’s) en om aflezing op den cirkelrand nauwkeuriger te maken (kijkertje en nonius). E. Bongaerts.
Theodolietgoniometer → Tweecirkelgoniometer.