of evenwichtszintuig, ➝ Gehoororgaan.
Statistiek houdt zich bezig met de waarneming van massa-verschijnselen. Door telling, groepeering en publicatie in den vorm van tabellen en graphieken verschaft zij inzicht in deze massa-verschijnselen. Bovendien kan de s. den samenhang tusschen verschillende massa-verschijnselen bevestigen. Het feit, dat twee massa-verschijnselen gedurende een bepaalde periode parallel verloópen, mag echter zonder meer niet leiden tot het aannemen van causaal verband, omdat vsch. buitenstaande factoren ook tot dit parallelisme kunnen leiden. Men moet dus bij het aantoonen van den samenhang zich beperken tot de bevestiging. In zooverre is s. dus hoofdzakelijk een methode. Het nut van de s. is vooral hierin gelegen, dat zij onzen menschelijken geest in staat stelt om de verhoudingen in de massaverschijnselen op eenzelfde oogenblik te overzien.
De statistische waarneming is reeds van oudsher toegepast, zooals o.a. bij de eerste volkstellingen. In de 18e eeuw is men echter de s. als een afzonderlijke wetenschap gaan beschouwen. Eerst meer beschrijvend, daarna meer wiskundig. ➝ Quételet heeft aan de ontwikkeling van de statistiek een grooten stoot gegeven. Hij meende natuurwetten te kunnen vinden, die het maatschappelijk leven beheerschten. In Ned. werd in 1856 de Vereeniging voor de Statistiek opgericht. Deze vereeniging trachtte ook de regeering tot de verzorging van de s. te bewegen.
Eerst in 1892 werd door de regeering een Centrale Commissie voor de Statistiek opgericht, in welk jaar ook de Vereeniging voor de Staathuishoudkunde en Statistiek werd gesticht. In het jaar 1899 werd het Centraal Bureau voor de Statistiek te Den Haag opgericht. Door dit Centraal Bureau worden thans nog de belangrijkste statistische gegevens voor Ned. bewerkt en in vele vormen gepubliceerd, waarvan de belangrijkste zijn: de Bevolkingsstatistiek, de sociale s. en de economische s. Deze gegevens zijn van het grootste belang om een inzicht te krijgen in de vsch. verschijnselen op deze terreinen en worden dus ook als basis gebruikt voor het bepalen van de richtlijnen zoowel van de overheids-organisaties als van particuliere ondernemingen en instellingen. Het is vooral in de laatste 20 jaren, dat de s. een groote vlucht heeft genomen. de Quay.
Lit.: O. Bakker, Statistiek; J. M. van Zanten, Leerb. der Statistische methoden.
Statistiek van den in-, uit- en doorvoer. Wordt in Nederland opgemaakt en gepubliceerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek te Den Haag. Tot grondslag strekt de wet van 28 April 1916, nr. 689; tot dekking van de kosten wordt ➝ statistiekrecht geheven. De gegevens worden door de administratie der invoerrechten en accijnzen aan genoemd bureau verstrekt Lit.: ➝ Statistiekrecht. M. Smeets.
Voor de Belgisch-Luxemburgsche tolunie wordt de s. van den in-, uit- en doorvoer opgemaakt door de diensten van het Belg. Ministerie van Financiën.