1° John Rowlands, genaamd Henri Morton-Stanley, de voornaamste ontdekker van Midden-Afrika; energiek en hardnekkig van karakter. *1841 te Denbigh (Wales), ✝ 1904 te Londen. Ontvluchtte het weeshuis om als scheepsjongen naar Amerika te gaan. Werd daar als pleegkind aangenomen door M. Stanley, die kort daarop stierf.
Hij nam deel aan den Amerikaanschen Burgeroorlog in het leger der Confederatie, werd later officier op de vloot der Noordelijken en begon zijn journalistieke loopbaan bij de New York Herald. Hem werd in 1869 opgedragen in Midden-Afrika Livingstone op te zoeken, van wien men sedert drie jaar zonder nieuws was. Eerst woonde hij de opening van het Suez-kanaal bij en reisde door Palestina, Turkije, de Krim, Perzië en Indië. Van hier bereikte hij Zanzibar.
In Jan. 1871 vertrok hij naar het binnenland en vond Livingstone te Oedjidji. Met hem verkende hij het Tanganjikameer, maar slaagde er niet in zijn reisgezel over te halen, met hem naar de kust terug te keeren. Eerst met wantrouwen, later met geestdrift door de geographische deskundige kringen van Europa ontvangen, keerde hij als reporter naar Afrika terug, om er den oorlog tegen de Asjantis te volgen.
Na Livingstone’s dood reisde hij terug naar Midden-Afrika, deed onderzoekingen rond het Victoria-Nianzameer, in Oeganda, ontdekte het Roewenzorigebergte en het Albert-Edwardmeer, keerde terug naar het Tanganjikameer, ging vandaar naar Niangwe, aan den Kongostroom.
Met behulp van Tippo-Tip begon hij de rivier af te varen. Na 999 dagen reizen kwam hij te Boma aan, op 9 Augustus 1877. Daar noch Engeland, noch de Ver. St. zijn voorstellen aanvaardden, trad hij in dienst van Leopold II om den Kongostroom verder te gaan verkennen en van den linker oever bezit te nemen in naam van de Intem.
Afrik. Vereeniging. Hij woonde in 1885 de Conferentie van Berlijn bij en snelde in 1887 Emin Pasja te hulp, die door de Madhisten bedreigd was in de Egyptische provincie Wadelai.
Ondanks ongeloofelijke moeilijkheden slaagde hij er toch in, Emin Pasja naar Zanzibar te brengen.
Terug in Engeland, huwde Stanley en werd in 1895 als vertegenwoordiger van Lambeth naar het parlement gezonden. Toen zei hij vaarwel aan zijn avontuurlijke reizen.Zijn talrijke geschriften bewijzen, dat géén wetenschappelijk onderwerp hem vreemd bleef. Toch schreef hij vooral reisverhalen, die de gebrekkige algemeen-wetenschappelijke vorming van hun schrijver verraden. Zijn voornaamste werken werden in het Ned. vertaald.
Werken: How I found Livingstone (1872); Coumassie and Magdala (1874); Two British Campaigns (1874); The Life and Travels of Livingstone (1875); Through the dark Continent (1878); The Congo and the founding of its Free State (1885); In darkest Africa (1890); Emin-Pacha and the rebellion at the Equatoria (1890); My dark companions and their strange stories (1895). Monheim.
2° Sir William, Engelsch krijgsoverste. * 1548, ✝ 3 Maart 1630 te Gent. S. diende als vrijwilliger onder Alva (1667-’70), daarna tot 1585 in Ierland. Kwam als aanvoerder van Iersche troepen in Dec. 1586 met Leicester naar de Ned. Hij vermeesterde Deventer, maar gaf 29 Jan. 1587 de stad verraderlijk over aan de Spanjaarden en trad met zijn Ieren in Spaanschen dienst. Zijn latere pogingen om een verblijfsvergunning in Engeland te verkrijgen, slaagden niet. Hij vertoefde in de Z. Ned. en werd begraven te Mechelen.
J. D. M. Cornelissen.