Op 1 Maart 1832 begonnen eenige jongelieden op instigatie van prof. Bailly de Surey, gesteund door Frédéric Ozanam, toen ca. 20 jaar, samenkomsten te houden, teneinde door onderlinge voordrachten Kath. studenten rond zich te verzamelen om zoodoende te strijden tegen de valsche leer en voorstellingen van ongeloovige professoren, waarmede deze de studenten infecteerden. Na ongeveer een jaar deze conferenties gehouden te hebben, bleek dat daardoor alléén niet genoegzaam het geloof kon verdedigd worden;dit diende door daden bevestigd. F.
Ozanam kwam toen op de gedachte: armen te bezoeken. Dit werd de kiem van een Vereeniging,genoemd naar den H. Vincentius a Paulo. Prof.
Bailly werd eerste president.Beginsel. Mei 1833 had de eerste vergadering (conferentie) plaats in de bureaux der Tribune Catholique te Parijs. Bailly sprak dit gedenkwaardige woord: Wilt gij, mijn vrienden, werkelijk goed doen aan de armen en aan u zelf, maakt dan Uw liefdewerken niet zoozeer tot een daad van liefdadigheid als wel tot een werk van zedelijke verbetering en kerstening Uwer armen en heiligt U zelf door in den persoon van den arme den lijdenden Christus te zien”. Dit werd het leidend beginsel bij het vaststellen van het reglement der vereeniging.
Doordat in dien tijd in Frankrijk alle vereenigingen, die een geestelijke als bestuurder hadden, verboden waren, werd in dit reglement bepaald, dat nimmer een geestelijke, tenzij voor zeer tijdelijk, president eener conferentie kan zijn. Dit wil niet zeggen, dat daardoor buiten de geestelijkheid om gewerkt wordt, of deze wordt uitgeschakeld. Integendeel, de conferentie zal op geestelijk of godsdienstig gebied niets belangrijks doen zonder de geestelijkheid te hebben geraadpleegd en noodigt den priester met aandrang uit de vergaderingen bij te wonen. Een priester, lid van de vereeniging geworden, wordt genoemd: „lid van eer”. Hij kan ook werkend lid zijn. Alleen mannen kunnen lid van de vereeniging worden.
Hiërarchie. Door de eerste conferentie (d.i. eigenl.: afdeeling, doch de benaming conferentie werd bewaard en wijst terug op de oorspronkelijke bedoeling, nl. het houden van conferenties) werden spoedig andere opgericht. Thans zijn wel de meeste conferenties parochieel. Geen parochie wordt gesticht of de V. V. tracht daar ook een nieuwe conferentie op te richten, door aan den pastoor daarvoor toestemming te vragen. Zonder deze verkregen te hebben wordt niet tot oprichting overgegaan.
Zooveel mogelijk heeft elke plaats, waar een parochiekerk is, een conferentie. Zijn er in een plaats meerdere conferenties, dan vormen deze gezamenlijk een Bijzonderen Raad, waarvan alle presidenten en vice-presidenten lid zijn. Elk land heeft een Hoofdraad. Deze ziet toe door jaarlijksch bezoek van zijn leden aan de conferenties, of het reglement wordt nageleefd en de juiste geest bewaard blijft. Alle landen zijn door hun president van den Hoofdraad vertegenwoordigd in een Algemeenen Raad, welke zetelt in Parijs. Geen nieuwe conferentie wordt in de vereeniging ingelijfd, tenzij met toestemming van dezen Algemeenen Raad en op voordracht van den Hoofdraad van het betreffende land.
Elke conferentie is autonoom in het uitoefenen van die liefdewerken, welke zij noodig oordeelt, in het aannemen van leden, in het verzamelen van gelden, enz.; alles echter in onderworpenheid aan het reglement. De V. V. is één groote vereeniging, doch de indeeling in conferenties is een middel om te beter haar liefdewerken uit te kunnen oefenen.
Doel. Het eenige doel van de vereeniging is: eigen heiliging en heiliging van de medeleden. De leden noemen elkander dan ook „broeder”. Alles wat de leden kan scheiden, wordt vermeden. Zoo mag over politiek op de bijeenkomst nimmer gesproken worden.
Middel. Als voornaamste middel om het vermelde doel te bereiken, is voorgeschreven: het bezoek aan arme gezinnen, welk bezoek speciaal gericht moet zijn op hun zedelijke verbetering. Dit bezoek moet wekelijks door twee broeders geschieden, waarbij zij moeten trachten dé vrienden van het gezin te worden. Natuurlijk wordt een materieele gave medegebracht, doch deze moet klein zijn en is alleen bedoeld als entrée. Streng moet gewaakt worden, dat men niet overgaat in zgn. „armenzorg”. Dit is niet de bedoeling der vereeniging.
De ervaringen, bij dit huisbezoek opgedaan, worden op de voorgeschreven wekelijksche bijeenkomst medegedeeld en besproken. Uit dit wekelijksche huisbezoek spruiten andere liefdewerken voort. Men zag hoe de armen en hun kinderen te kort kwamen op alle gebied: vandaar beoefent de V. V. allerlei soorten liefdewerk: scholen, opleiding van ambachtsleerlingen, kinderbescherming (welk werk in Ned. door de kinderwetten van 1901 zich tot een enorm liefdewerk met eigen rechtspersoonlijkheid uitbreidde), Centraal Magazijn, brokkenhuis, bibliotheek, spijskokerij, arbeidsbeurs. Al naargelang tijd en omstandigheden trekt de V. V. zich het lot der armen aan.
Daaruit ontsproot het adagium: „Geen liefdewerk is aan de V. V. vreemd”.
Maar boven alles blijft de regel: dat elke hulp gericht moet zijn op het geestelijk heil der armen. Vandaar dat de allerbeste gift steeds blijft: de persoonlijke belangstelling voor het arme gezin en dus het geven van de oprechte vriendschap en liefde. Door dit alles te doen ter liefde Gods tracht de Vincentiaan zichzelf en zijn medebroeders te heiligen en zoo dus het eigenlijk doel der vereeniging te bereiken.
Verspreiding: Over de geheele wereld is thans de V. V. verspreid. Geen land is er meer, of het telt zijn conferenties. In totaal zijn er op 1 Jan. 1938 over de geheele wereld verspreid: 13 558 conferenties met 191 616 werkende leden.
In Nederl. zijn (1938): 484 conferenties met 8 847 werkende leden; in België 935 conferenties met 11669 werkende leden; in Ned.-Indië zijn 4 conferenties.
De pausen hebben meerdere aflaten aan de vereeniging verbonden en haar een kardinaal-protector toegewezen. Thans is kard. Pacelli protector. De Algemeene Raad zetelt te Parijs, 5, Rue du Pré aux Clercs, 7e Arr. De Hoofdraad voor Nederland zetelt te Den Haag; die voor België te Brussel. Na de Ver. Staten van Amerika heeft Ned. het hoogste bedrag aan ontvangsten en uitgaven, nl. in 1936 bijna 4 millioen gld.
St. Vincentius-vereeniging voor Dames. Ook voor dames bestaat een V. V. Deze werd opgericht in 1856 te Bologna, waar de Hoofdraad thans nog zetelt. Deze V. V. voor dames heeft hetzelfde reglement, dezelfde aflaten, denzelfden kardinaal-protector als de vereeniging voor heeren.
Het eenig verschil is, dat de bisschop van het diocees, waar een dames-conferentie wordt opgericht, een geestelijk adviseur benoemt. Haar werkkring is dezelfde als voor de heerenvereeniging.
Hoewel over de geheele wereld verspreid, was tot voor kort nog steeds geen dames-conferentie in Nederland opgericht. Op 12 Juni 1937 werd te Nijmegen de eerste damesconferentie door de vrouwelijke studenten aan de R. K. Universiteit opgericht en ingelijfd door den Hoofdraad te Bologna. Meijlink.