Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 14-10-2019

Soen jat-sen

betekenis & definitie

Kantonneesche naam van Swen I-sien, alias Swen Wen en Swen Tsjoeng-sjan. * 12 Nov. 18G6 te Tsjoihang (Kwang-toeng), ✝ 12 Maart 1925 te Peking. Hij was de zoon van een Prot. prediker in dienst der bending, en vestigde zich als geneesheer te Makao.

Na korten tijd reisde hij naar Amerika en Engeland om de omwenteling in China onder de Chineezen te prediken. Toen de omwenteling te Woutsj’ang uitbrak (10 Oct. 1911), ging hij naar Sjanghai en werd voorloopig voorzitter van het revolutionnaire gouvernement te Nanking (1 Jan. 1912), maar toen → Joean Sje-K’ai verkozen werd, trok hij zich terug en werd gevolmachtigd commissaris der spoorwegen.Hij stichtte de Nationale Partij → Koeo-MinTang ; de verkiezingen van Jan.Febr. 1913, welke alles behalve ernstig waren, vielen in het Noorden ten voordeele van Joean, doch in het Zuiden veelal ten voordeele van de Nationale Partij uit. Soen ging na den greep van Joean naar de keizerskroon naar Kanton om de revolutie te ontketenen; 25 December werd een wapenstilstand gesloten, doch een nieuwe oorlog brak in 1918 uit ten nadeele van Soen. Het werd Dec. 1920. vooraleer de omstandigheden wederom gunstig werden om een gouvernement te Kanton op te richten, maar wat Soen ook deed, de erkenning door de mogendheden bleef hem geweigerd. Hij kwam nu sterk onder den invloed van den Sowjet-gezant Joffe en van het communisme. In Oct. 1924 vertrok hij over Sjanghai en Japan naar Peking, overal redevoeringen uitsprekende, doch hij overleed aldaar het jaar daarop. Na zijn dood haalde men een politiek testament voor den dag, waarvan de echtheid soms betwist werd, maar dat de keure der partij werd.

Soen was, gelijk P. Wieger S.J. in zijn Prodromes (blz. 9) zegt „de type van den afbreker”; hij had slechts één gedachte, nl.: te vernielen. Vgl. → China (sub Gesch., kol. 402) en → Joean Sje-K’ai. Mullie.

Lit. : d'Elia S.J., Le Triple Démisme (Sjanghai 1929).

< >