Markies van, Portug. staatsman. * 13 Mei 1699 te Pombal (Estremadura), ♰ 8 Mei 1782 aldaar. Sedert 1756 eerste minister van koning Jozef I, leider der Portug. regeering in den geest der I8e-eeuwsche verlichting; deed veel goeds in economisch en cultureel opzicht, ook tot herstel der schade na de groote aardbeving te Lissabon (1 Nov. 1755), maar werd de beruchte vijand der kerkelijke rechtzinnigheid en vooral van de Jezuïeten.
In 1759 werden de leden der Sociëteit verbannen uit Portugal en de Portug. koloniën; in 1760 de pauselijke nuntius uitgewezen. Na den dood van Jozef I (1777) kreeg hij van de goed Katholieke koningin Maria zijn ontslag en werden vele van zijn maatregelen ingetrokken.
Hij is een der voornaamste vertegenwoordigers van het verlichte despotisme. Zijn „Memoirs” werden uitgegeven in 1843 door John Smith (2 dln.). v.Gorkom.Lit.: Duhr, P., sein Charakter und seine Politik (1891); Pastor, Gesch. der Papste (XVI, 1 en 2,1931-’32).