Voor de grondstof, zie → Kaolien.
Geschiedenis.
Het eerste echt of hard p. werd in China waarsch. rond de 7e e. vervaardigd; het beleefde in dit land zijn hoogste bloeiperiode tusschen de 14e en 17e e (zie → China). In de 16e e. werd de p.-fabricatie in Japan ingevoerd, waar zij spoedig tot hooge ontwikkeling kwam (zie → Japan).
Alhoewel in Europa de massa-invoer van dit Oostersch p. (o.m. door de Oost-Indische Compagnie) eerst in de 16e-17e eeuw aanving, bereikten afzonderlijke stukken onze gewesten sedert de M.E. De eerste pogingen om dit p. na te bootsen, leidden tot het vervaardigen van zacht of onecht p. Zoo maakte men in het midden der 16e e. te Florence het → Medici-porselein. In de 17e en vooral in de 18e e. ontstonden fabrieken van zacht p. in Frankrijk, o.m. te Saint-Cloud, te Rijsel, te Chantilly. te Atrecht en te SaintAmand; doch de bekendste producten in zacht p. werden te Sèvres gemaakt. In Zuid-Nederland stichtte F. J.
Peterinck te Doornik een p.-fabriek (1750-1805), welke gedeeltelijk onder Duitschen invloed werkte. Het Engelsch zacht p. uit de 2e helft der 18e e. kwam vnl. uit de centra Wochester, Bow, Chelsea en Derby.
Het oudste Europeesch hard p. werd door J. F. Böttger te Meissen in 1710 vervaardigd. → Meiss(e)nerp. Deze fabricatie vond, vaak met ondersteuning van den vorst, spoedig navolging in andere Duitsche steden; voornaamste fabrieken: Weenen (1718) en Berlijn (1751), verder Höchst (1740), Fürstenberg (1753), Frankenthal (1755), Ludwigsburg (1758), Nymphenburg (1753). Evenals Meissen maakten deze fabrieken zoowel tafelserviezen als kleinplastiek. Ook buiten Duitschland werden in de 18e e. belangrijke p.-fabrieken gesticht; in Italië: Venetië, Doccia bij Florence en Capo di Monte bij Napels; in Spanje: Buen Retiro bij Madrid; in Denemarken: Kopenhagen; en in Rusland: Sint-Petersburg.
In Zuid-Nederland werkten te Brussel de Manufacturen van Montplaisir (1786-’90) en van Etterbeek (1787-1803). In Noord-Nederland hadden de Delftsche plateelbakkers sedert de 17e eeuw in hun aardewerk het decor van het Oostersch p. soms nagebootst; zie → Delftsch aardewerk. De oudste p.-fabriek in Ned. werd te Weesp opgericht in 1767; daarna volgt Oud-Loosdrecht; doch het mooiste Ned. p. word te Den Haag op het einde der 18e e. gemaakt; het is gemerkt met den ooievaar uit het stadswapen.
Op den hoogen bloei tijdens de 18e e. volgde een periode van verval; de meeste fabrieken bepaalden zich bij een slaafsche nabootsing van hun vroegere productie. De herleving kwam geleidelijk, in de 2e helft der 19e e., toen de eerste wereldtentoonstellingen opnieuw Chineesch en Japansch p. te zien gaven. In navolging hiervan legde men zich eerst toe op technische verbetering der p.-fabricatie, later volgde ook hernieuwing in het decor. Vooral de fabriek van Kopenhagen ging in deze nieuwe wegen op; rond 1900 werden haar producten toonaangevend voor heel het Europeesch p. De bloei der ceramiek tijdens de laatste decennia kwam ook het p. ten goede. Zie ook → Ceramiek.
Lit.: J. P. Van Goidsenhoven, La céramique chin. sous les Ts'ing (1936) ; L. Schnorr von Carolsfeld, Porzellan der europ. Fabriken des 18. Jhdt. (41922); Fr.
Hofmann, Das Porzellan der europ. Manufacturen im 18. Jhdt. (1932); Lowet de Wotrenge, Essai sur la p. dite de Bruxelles (1934); E. Soil de Moriamé, Les p. de Tournay (2l935); H. v. Gelder, Cat. der verzameling Haagsch p. (1916). Voor de porseleinmerken: J.
Graesse en F. Jaennicke, Führer für Sammler von Porzellan (161922); W. Chaffers, Marks and Monograms (l31931); Löwenberg, Tabelle der wichtigsten Porzellanmarken (51926).
V. Herck.
Gebruik in de techniek in hoofdzaak voor drie verschillende groepen van doeleinden;
1° voor chemisch vaatwerk,
2° als bouwmateriaal,
3° voor electrische isolatoren.
Voor al deze is alleen het echte (harde) p. geschikt, d.i. p. gebrand uit kaolien, kwarts en veldspaat zonder toevoeging van kalk of phosphaten. In het bijzonder heeft men den laatsten tijd het voor 3° bestemde p. aan nadere studie onderworpen en een reeks van eischen opgesteld, waar het aan moet voldoen. Zernike.