Ontstaan door het neerslaan van stoffen uit de urine, die in normale gevallen daarin opgelost blijven, meestal zgn. uratus (urinezure zouten). Men onderscheidt naar de grootte nierzand, niergruis en niersteenen.
Deze kunnen soms zoo groot zijn, dat ze het geheele nierbekken opvullen. Alleen chirurgische verwijdering is afdoende.
Door een dieet kan men de hoeveelheid urinezuur en uraten beperken en door veel te laten drinken de urineafscheiding vergrooten, zoodat de concentratie der betreffende stoffen in de urine laag blijft.