1° Hoofdstad van den staat Rio Grande do Norte, gelegen in O. Brazilië (VI 160 H /I3), tevens havenplaats en vlieghaven; ruim 47000 inw.
Bisschopszetel. Export: katoen, wol, suiker, zout.2° Provincie der Unie van Z. Afrika; voor aardrijkskunde, bestuursvorm, godsdienst, statistiek en literatuur, zie onder ➝ Unie van Zuid-Afrika.
Geschiedenis. Ontdekt en zoo genoemd door Vasco da Gama op Kerstdag („dies natalis”) 1497. De onherbergzaamheid der kust en de wreedheid der inboorlingen schrikten de Port. af er zich te vestigen. Zonder besef van de beteekenis van een verdrag hebben Kafferhoofden in de 17e, 18e en 19e eeuw herhaaldelijk grond aan de baai van N. aan blanken afgestaan. Aan deze periode maakte de bezetting door de Holl.-Afrikaansche Trekboeren onder Pieter Retief in 1838 een einde, toen 10000 van de 40000 Afrikaners de Kaapkolonie verlieten wegens botsing met de Britsche overweldigers.
De hegemonie van de blanke beschaving en van het Christendom is in N. gevestigd, toen de moord op Retief en zijn 65 ongewapende geleiders door Dingaan (4 Febr. 1838) gewroken werd in den slag bij Bloedrivier (16 Dec. 1838). Aan het wanbestuur van bloeddorstige tyrannen als Tsjaka (✝ 1828) en Dingaan, die met goed gedrilde troepen geheele streken hadden uitgemoord en N. in een woestenij hadden veranderd, kwam nu een einde. De Boerenrepubliek N. vestigde wet en orde; Pieter-Maritzburg, Port-Natal (later Durban) en Weenen werden aangelegd. Toen wit en zwart herademden, verklaarde de Kaapsche gouverneur Th. Napier, dat Engeland geen Boerenrepubliek erkende (Dec. 1841), bezette Mei 1842 Port Natal, maar werd door een handvol Boeren verslagen bij Congella. Hij ontving echter versterking van de Kaap en 8 Aug. 1843 werd N. tot Britsch gebied verklaard.
In 1844 volgde inlijving bij de Kaapkolonie, terwijl in 1848 een eigen luitenant-gouverneur en een Wetgevende Raad werden aangesteld. Het grootste deel der Boeren had bij het verlies der Republiek N. verlaten en de Z. Afr. Republiek Transvaal gesticht. Vierduizend Britsche kolonisten namen hun plaats in, waardoor N. het eerste en tot nog toe eenige deel der Unie is met een Eng. meerderheid.
In 1856 verkreeg N. zelfbestuur; het voerde in 1860 en daarna uit Britsch-Indië koelies in voor arbeid op de suikerplantages, door Nederlanders aangelegd. Britsch inboorlingenbeleid leidde herhaaldelijk tot botsing met de Kaffers: in 1879 leden de regeeringstroepen een nederlaag bij Isandhlwana, waarop in 1887 Zoeloeland werd „geannexeerd” en in 1897 onder het bestuur van N. werd geplaatst. 31 Mei 1910 werd N. een van de vier provincies der Unie van Z. Afrika.
Lit.: C. Bird, Annals of N. (1888); Chase, Natal Papers (1843); Preller, Piet Retief (10e dr.).
Besselaar.