(volkenrecht). Sinds den Wereldoorlog is het vraagstuk der minderheden meer dan ooit naar voren gekomen, alhoewel het Congres van Weenen in 1815 door zich niet aan de naties te storen, maar de beginselen der legitimiteit en van het politieke overwicht op den voorgrond te stellen, ook veel moeilijkheden heeft doen ontstaan. Herinnerd zij aan de vrijheidsoorlogen (na Weenen) van Griekenland, België, Italië en den opstand van Polen.
Door de vredesverdragen van 1919 zijn talrijke nieuwe staten geboren of herleefd. De overwinnende staten zagen in, dat de daarin opgenomen minderheden bescherming noodig hadden en plaatsten ze onder den Volkenbond. De groote mogenheden hebben overeenkomstig punt 4 van Wilson’s verklaring van 12 Febr. 1918 Polen, Tsjecho-Slowakije, Joego-Slavië, Roemenië de verplichtingen opgelegd aan alle burgers volledige vrijheid speciaal t.a.v. den godsdienst, volledige gelijkheid voor de wet te waarborgen en de m. t.a.v. hun bijz. eigenaardigheden volkomen te eerbiedigen.
In de vredesverdragen is dat vastgelegd. Met nieuwe staten als Polen zijn afzonderlijke verdragen gesloten. Tal van moeilijkheden zijn uit die verdragen voortgesproten, welke door den Raad van den Volkenbond beslecht worden, bijv. de kwestie van minderheidsscholen in Silezië.
In 1935 heeft Polen in de Volkenbondsvergadering eenzijdig het in 1919 gesloten verdrag opgezegd. Door het algemeen protest heeft Polen terug moeten trekken.Lit.: Mandelstam, La protection des Minorités (Acad. Droit Internat., I, 367-517).
L. Janssens.
Moraal. De gesch. leert, dat vele „meerderheden” haar plichten niet nakomen, en vooral vrijheid van taal, godsdienst en uitoefening van ambten met voeten treden. In zulke gevallen kan de minderheid zich terecht beklagen over schending harer rechten. Speciaal valt hierbij het licht op de schoolvraag. De meerderheid mag, om redenen van algemeen belang, haar taal voorschrijven in het overheidsverkeer, maar nooit in het verkeer der burgers onderling. Voldoet de minderheid aan het begrip ➝ Natie, dan is ook hier het nationaliteitsbeginsel van toepassing.
Om alle moeilijkheden op te lossen zal eerst een basis geschapen moeten worden: een universeel statuut van internationaal recht. Voor vsch. punten heeft de Volkenbond getracht, door een stelsel van mandaten en plebiscieten, regelend op te treden. Zal men ooit een beroep doen op de moreele macht der Kerk?
De Catalanen en Ieren hebben hun wil weten door te zetten; de Vlamingen strijden nog steeds voor hun rechten.
Lit.: Johannet, Le principe des nationalités (Parijs 1923); Verslagen Semaine Sociale van Parijs en Le Hâvre; Lucien Brun, Les libertés culturelles (Parijs 1933); Trelles, Francisco da Vitoria, Fundador del derecho internacional (Valladolid 1928); v. d. Poel, Prae-advies K. W. V. (1933; met critiek v. Niekel in Thomistisch Tschr., 1933, blz. 459). Keulemans.