Nomos (= departement) in het Z.W. van den Peloponnesus (XII 384 C/D 5); opp. 3406 km2, ca. 350000 inw., door vruchtbaren bodem in gunstig klimaat de dichtst bevolkte nomos van den Peloponnesus (72 inw. per km2). In het Z. stroomt de Pamisos in de Messenische Golf (Golf van Koroni); de N. grens wordt gevormd door de Alpheus. In het midden van M. ligt het bergland van Kyparissia.
De landbouw levert krenten (M. is het voornaamste krentendistrict van Gr.), tarwe, olijven, wijn, citroenen sinaasappelen en vijgen. Bij de veeteelt dienen vnl. de varkens genoemd te worden, waarvan M. er meer bezit dan eenig ander gebied in Gr. Verder is er zijdeteelt en zij de-industrie.
De hoofdstad is Kalamata (ca. 29000 inw.); andere steden zijn: Kyparissia, Philiatra, Gargaliani, Pylos (Navarino), Koroni en Messini.Hoek.
De oude, wel uit Thessalië geïmmigreerde bevolking werd door Sparta onderworpen tijdens de zgn. Messenische oorlogen (einde 8e en midden der 7e eeuw v. v. Chr.); een groot deel der bevolking nam de wijk naar Arcadië, Rhodos en Zuid-Italië, terwijl het land grootendeels onder de Spartiaten verdeeld en steden voor perioikoi (= de inheemsche, onderworpen, van politieke rechten beroofde bevolking) vnl. aan de Zuidkust opgericht werden. De opstanden der ➝ heloten (5e eeuw) eindigden telkens met verjaging uit hun land. In 369 kreeg M. dank zij Epaminondas zijn zelfstandigheid terug en werd de hoofdstad Messene gesticht. M. verbond zich nu eens met Philippus van Macedonië, dan weer met Athene.
Zonder ware eenheid, brokkelde M. gedurig af, tot zijn gebied bij de Romeinsche annexatie (146 v. Chr.) nog enkel het gebied om de hoofdstad omvatte.
V. Pottelbergh.