Waterfee uit een bekend volksvertelsel: bij haar huwelijk met Raymond van Lusignan stelt ze de voorwaarde elken Zaterdag onbespied te mogen verdwijnen; doch de nieuwsgierige gemaal volgt haar eens en ziet hoe zij in vischgedaante een bad neemt. Zoo moet zij haar vischgedaante terugnemen, doch verschijnt telkens opnieuw wanneer ongeluk dreigt. Zij wordt de stammoeder van het huis van Lusignan.
Het eerst komt dit feeënthema voor bij Jehan d’Arras, in den prozaroman Histoire de Lusignan (einde 14e eeuw); dan bij den trouvère Couldrette (ca. 1400) in zijn Livre de Lusignan, vanwaar het in het Duitsch bewerkt werd door Thüring von Ringoltingen (1456, gedrukt 1471); het werd sedert meermaals herdrukt als volksboek, ook in het Mnl. (oudste druk 1491). H. Sachs en Ayrer behandelden het dramatisch.
Ook J. J. W.
Zachaxia (in Zwei schöne Marlein) en Goethe (Die neue M.) bewerkten het. Navertellingen van het volksboek door Thieck, Simrock, Schwab en nog door C.
Rüttgers.
Laatste uitg. van F. v. Zobellitz (1925). Als opera door Fr.
Grillparzer (1833) en nog in onzen tijd door K. von Persall en Christian van Ehrenfels (1887). Ook in de beeldende kunst beroemd door Moritz van Schwind’s cyclus Die schöne M. (1866-’69). Omstreeks 1310 had reeds een zekere Egenolf een soortgelijk thema van de door de schuld van haar beschermeling mislukte „verlossing” eener fee met het huis van Staufenberg verbonden.Lit.: Maria Nowack, Die M. sage (1886); Jul. Kohier, Der Ursprung der M. sage (1895); L. Hoffrichter, Die altesten franz. Bearbeitungen der M. sage (1928); Wilh. Hertz, Spiellmannsbuch (41912).
V. Mierlo.