zijn de oudste heiligenfeesten. Zij bestonden reeds in de 2e eeuw (S. Polycarpus) en werden vnl. gevierd op den verjaardag van hun dood (➝ Natalitium), zorgvuldig opgeteekend (➝ Kalender, Martyrologium), soms ook op dien van de overbrenging der relieken.
De viering bestond in het opdragen van het H. Misoffer boven hun graf. spoedig in kerken, daarover opgericht (➝ Confessio; Martyrium; Memoria); vaak werden dan de akten hunner martelie voorgelezen, gevolgd door een lofrede; soms ook bevonden zich enkele levensfeiten in de gebeden zelf opgenomen (bijv. in de Prefatie). De verspreiding van de feesten van martelaren in de 4e e. ging gepaard met die hunner relieken, waaronder men ook verstond voorwerpen (doeken, ➝ Brandeum), die met de relieken in aanraking waren gebracht.