Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 18-09-2019

Luisterspel

betekenis & definitie

Luisterspel of hoorspel is het per radio uitgezonden tooneelspel. Bestaande tooneelspelen, die aanvankelijk ongewijzigd werden uitgezonden, voldeden niet, omdat het visueele element niet tot zijn recht kwam. Mimiek, stil spel en ensceneering gingen verloren, terwijl de onzichtbare spelers te talrijk waren om ze uiteen te houden, zoodat de eerste l. onduidelijk, te lang en vermoeiend waren.

De uitzending van verkorte tooneelspelen, voorzien van toelichtingen, was slechts als een compromis te beschouwen en niet als een eigen vorm. Deze teekende zich slechts langzaam af, omdat zich maar enkele auteurs met de moeilijk productief te maken hoorspelscenario’s bezig hielden, en ook omdat de regisseurs en acteurs van de oude tooneelschool zoowel als van de moderne filmschool alle op het gezicht waren ingesteld. In het zuivere l. moet de handeling volkomen duidelijk worden alléén door het gesproken woord, geïllustreerd door geluidscoulissen.

Deze maken zoo mogelijk ook de plaats van handeling duidelelijk (machinegedaver in een fabriek), zoodat het spel zoo weinig mogelijk door toelichting onderbroken behoeft te worden. Waar de nadruk zoo sterk op het gesproken woord valt, moet de speltekst aan hooge eischen beantwoorden. Ook verzen voldoen hier uitmuntend.

Het l. vergt meer van fantasieën intelligentie dan tooneel en film, zoodat het bondig en helder van structuur moet zijn. Daar het dus aan de eene zijde taalschoon en aan de andere zijde intelligentie en fantasie vereischt, kan het zeker een cultuurfactor zijn. Ook kan het van instructieve beteekenis zijn door de ensceneering van historische gebeurtenissen of spelen, die dienen om belangrijke openbare diensten te demonstreeren.Ned. l. van Kath. strekking waren o.a.: De Moederkerk en Nederland, cyclus in zes dln., en De Rots in de Branding, beide van Jan Vuysters; De sultan had een Dochterke, door Jozef Contryn; De aarde Wankelt, hoorspelbewerking van Benson’s The Lord of the World; Drie andere Koningen en Veronica, deze drie van Toon Rammelt. Rammelt

< >