is een term, die in de genetica wordt aangewend om de door den Eng. geneticus Bateson waargenomen verschijnselen van →factorenafstooting (repulsion) en →factorenkoppeling (coupling) aan te duiden. Inderdaad worden erffactoren niet steeds als zelfstandige eenheden, volgens het splitsingsschema van de Mendelsche overervingswetten, onafhankelijk van elkaar op de nakomelingen overgedragen. Het is de verdienste geweest van Bateson, op dit belangrijk verschijnsel de aandacht te hebben gevestigd.
Een zijner medewerkers, Punnett, kruiste een blauwe Lathyrus odoratus met rechte vlag (BE) met een roode L. o. met gebogen vlag (be). De F1-generatie bestond uitsluitend uit blauwe bloemen met rechte vlag, terwijl in de F2-generatie, op 2.712 planten, volgende individuen uitsplitsten: 2.036 BE (blauw met rechte vlag), 12 Be (blauw met gebogen vlag), 10 bE (rood met rechte vlag) en 654 be (rood met gebogen vlag). Volgens de wetten van het →Mendelisme zouden deze 2.712 F2-planten in volgende verhouding moeten opgetreden zijn: 1.525,5 BE; 508,5 Be; 508,5 bE en 169,5 be.
Het feit, dat in het experiment een veel grooter aantal BE- en be-individuen optreedt dan volgens de Mendelsche wetten verwacht kan worden, schreef Bateson in soortgelijke proeven toe aan een koppeling of aantrekking, die tusschen bepaalde factoren zou bestaan, in dien zin dat van de vier te verwachten typen van voortplantingscellen, BE, Be, bE en be, niet gelijke getallen zouden voortgebracht worden, maar dat de verhouding bijv. zou zijn 7 BE : 1 Be : 1 bE : 7 be of nog 15 BE : 1 Be : 1 bE : 15 be. Om de getallen te verklaren, die in het hooger besproken voorbeeld werden gevonden, zou de sterkte der koppeling moeten zijn 127 BE : 1 Be : 1 bE : 127 be, waardoor een verhouding 2.023 BE : 11 Be : 11 bE : 667 be bekomen wordt, die zeer goed met de waargenomen cijfers overeenstemt. Werden echter de individuen Be (blauwe bloem, gebogen vlag) gekruist met bE (roode bloem, rechte vlag), dan werd in de F2-generatie geen koppeling tusschen de factoren B en E, resp. b en e, waargenomen, veeleer een afstooting, zoodat in dit experiment geen enkel be-individu (roode bloem, gebogen vlag) optrad.
De koppeling of linkage werd in dit geval voor de factoren b en E, resp. B en e, waargenomen. Het feit, dat in geval van afstooting tusschen de factoren B en E geen enkele be-plant optreedt, vloeit hieruit voort, dat in de gametenverhouding 1 BE : 127 Be : 127 bE : 1 be theoretisch maar één be-plant op 63.536 individuen tot ontwikkeling kan komen.
De reduplicatie-hypothese, die Bateson voor de verklaring van de koppelings- en afstootingsverschijnselen heeft opgebouwd, wordt sinds lang niet meer aangenomen. Algemeen wordt thans aanvaard, dat l. een gevolg is van het samenliggen van twee of meer factoren in hetzelfde chromosoom; de absolute koppeling, die hiervan een noodzakelijk gevolg zou zijn, wordt echter verbroken door het →crossing-over-verschijnsel, dat in min of meer sterke mate kan optreden.Lit.: F.W. Sansome en J. Philp, Recent Advances in Plant Genetics (1932, hfst. II); C. Stern, Faktorenkoppelung und Faktorenaustausch, in Hdb. der Vererbungswissenschaft ( I nr. K, 1933). Dumon.