Stad in het Saksische laagland, aan de samenvloeiing van Elster, Pleisse en Parthe gelegen; ca. 715 000 inw. (1933; 83,1% Prot. en 2,7% Kath.). L. heeft een zeer gunstige verkeersliging; samenkomen van wegen uit Thüringen en het Saksisch bergland, en bovendien van de beste wegen uit W. en Z. Duitschland.
Doordat L. in de M. E. meerdere privilegiën verkreeg, overvleugelde het Halle; door de jaarmarkten werd L. reeds in de 13e eeuw een belangrijke handelsstad. De Leipziger Messe (➝ Jaarmarkt) trekt thans nog jaarlijks vele vreemdelingen.
Als stapelplaats der Saksische grootindustrie en door de uitbreiding van de industrie in de stad zelf, en de ontwikkeling van de bruinkoolontginning in de omgeving is L. nog steeds, na Berlijn, de belangrijkste handelsplaats van het binnenland. L. is bovendien het centrum van den pelshandel. L. is ook een belangrijke industriestad, o.a. metaalindustrie, instrumentenfabrieken, chemische en aardewerkindustrie.
De Leipziger boekhandel, met de daarmee verbonden drukkerijen, is wereldberoemd. Verder is L. een centrum van kunst en wetenschap (univ. met 6425 studenten in 1933). L. is de zetel van het Opperste Gerechtshof.De binnenstad met vele oude groote burgerhuizen uit de 17e en 18e eeuw is omgeven door een krans van voorsteden. Op de plaats van de vroegere vestingwerken zijn mooie wandelwegen aangelegd, die aan de Zuidzijde van de stad onderbroken worden door de Augustus-platz met het Neue Theater (1864-’67, Renaissancestijl), het Museum (vele schilderijen van Holl. en Vl. school) en het Augusteum (1836, kostbare verzameling hss.); de Universitäts- of Paulinerkirche dateert uit 13e e., verbouwd 15e-16e e. Het centrum van de oude stad is de Marktplatz met vele mooie Renaissancegevels en het alte Rathaus uit 1556. Van de vele bezienswaardigheden zijn nog te noemen de Prot. Thomaskirche (1213, langschip 1482-’96 geheel vernieuwd); „Alte Waage”, Renaissance-gebouw van 1555; vsch. Barokgevels (o.a. Romanushaus, 1701-’04); verder het nieuwe raadhuis (arch. Hugo Licht, begin 20e e.), het Kunstgewerbe-museum en het Buchhändlerhaus (1886-’88). Comijn.
Muziekleven. Bekend zijn de zgn. Gewandhaus-konzerte (of Grosse Konzerte), een serie van vroeger 24, thans 22 concerten, genoemd naar de concertzaal in het vroegere Gewandhaus (= lakenhal). Zij werden in 1781 gesticht door den burgemeester K. W. Müller en zijn te beschouwen als een voortzetting van de 1743-’56 en 1763-’78 resp. door Doles en J. A. Hiller elders te L. gegeven series Liebhaberkonzerte, welke weer werden voorafgegaan door de o.a. door G. Ph. Telemann en J. S. Bach reeds in het leven geroepen collegia musica. Een nieuw concertgebouw, het Neue Gewandhaus, werd in 1884 voor de Gewandhauskonzerte geopend. Dirigenten waren achtereenvolgens: J. A. Hiller, J. G. Schicht, J. P. C. Schulz, C. A. Pohlenz, Felix Mendelssohn-Bartholdy, F. Hiller, Gada, Rietz, Reinecke, Nikisch, Furtwangler, Bruno Walter en Hermann Abendroth.
Lit.: E. Kneschke, Die 150-jahrige Gesch. der L. er Gewandhauskonzerte 1743-1893 (1893); M. Steinitzer, Das Leipziger Gew. im neuen Heim unter C. Reinecke (1924); A. Dörffel, een van een kroniek voorzien feestgeschrift bij het 100-jarig bestaan der Gew. konzerte (1881). Hanekroot.
Geschiedenis.
L. wordt in 1015 voor het eerst genoemd, ontving stadsrecht in 1160, werd verrijkt met een univ. in 1409. Sinds den dood van George van Saksen (1539) trad de Reformatie er succesvol op. Meermalen is L. geteisterd door oorlogen (Dertig- en Zevenjarige oorlog, Davoust 1806, hertog van Brunswijk 1809) en het was zoodoende 1642-’50 in Zweedsch bezit.
Disputatie van Leipzig Gehouden van 27 Juni tot 16 Juli 1519 op den Pleiszenburg, waarbij de Kath. Eck tegen Karlstadt de vrijheid van wil en tegen Luther het pausschap verdedigde.
Interim van Leipzig Een overeenkomst van Katholieken en Protestanten in 1548, waarbij de formule, in hetzelfde jaar bij het I. van Augsburg vastgesteld, door Maurits van Saksen met de hulp van Melanchton in meer Prot. geest werd gewijzigd. Het verdrag van Passau (1552) en later de godsdienstvrede van Augsburg (1555) stelden het buiten werking. Wachters.