(hydrargyrum), half edel metaal, chemisch element met atoomgewicht 200,61, in de tweede kolom van het → periodiek systeem thuishoorend, met zink en cadmium een natuurlijke familie vormend. In zijn verbindingen één- en tweewaardig. Het bij gewone temperatuur vloeibare metaal heeft een soortelijk gewicht van 13,55, wordt bij —38,87° C vast, kookt bij 366° C.
Scheikundig teeken: Hg. De chemische affiniteit is over het algemeen gering, maar vrij groot ten opzichte van zwavel en jodium. Groot is ook het oplossend vermogen voor vele metalen, met name voor goud, zilver, koper en lood.
IJzer, nikkel en platina zijn er echter tegen bestand (→ Amalgama).K. wordt het eerst ca. 300 v. Chr. vermeld. Toen was de eenige vindplaats Almaden in Spanje, welke thans nog de belangrijkste is. Andere vindplaatsen in volgorde van haar huidige productie zijn: Idria in Karinthië, Califomië (Nevada, Texas), Monte Amiata in Italië, Memik in Tsjecho-Slowakije, de zeer kleine Nikitowka in Rusland, en Mexico. Voorkomen: vrijwel uitsluitend als het sulfide, daarnaast bij Idria ook gedegen. Door eenvoudige distillatie onder toetreding van lucht, of met een toeslag van kalk of ijzer, wordt hieruit het metaal verkregen.
Het gebruik van k. ligt voor een deel op het gebied der medicijnen (zie onder), voor een ander op dat der natuurkunde (thermometers, barometers en hoogvacuum-pompen). Nieuwe toepassingen, welke misschien groote hoeveelheden zullen gaan verslinden, zijn: gelijkrichters, lampen, schakelaars en de kwikturbine. Het oudste gebruik, nl. bij het zgn. vuurvcrgulden, wordt niet meer in practijk gebracht. Maar van deze zelfde eigenschap van k. om zich gemakkelijk met goud te verbinden wordt nog wel partij getrokken bij het winnen van goud (amalgameer proces).
De voornaamste verbindingen van k. zijn de chloriden (→ Calomel; Sublimaat) en het sulfide (→ Cinnaber).
K. en verbindingen zijn zeer vergiftig. Omstreeks 1920-’25 is er een verwoede campagne gevoerd tegen alles wat k. bevatte en vooral tegen wat kwikdampen kon afgeven. In het bijzonder moesten de tandheelkundig gebruikte amalgamen het ontgelden. En al ging men hier te ver, de actie heeft toch dit goede opgeleverd, dat zij, die dagelijks met kwikzilver werken, beter van het gevaar, waaraan zij blootstaan, werden doordrongen. Zernike
In de geneeskunde werd kwik vroeger in hoeveelheden van 100-200 g gebruikt om door zijn zwaarte de darmafsluiting bij ileus op te heffen, tegenwoordig slechts in kleinere hoeveelheden in den vorm van pitten, zalf, pleister, inspuiting (huile grise); grooter is het gebruik van kwikverbindingen (→ calomel, → sublimaat). Hillen