of Kruisgemeenten of Kerken onder het Kruis.
1° In Nederland. In onderscheiding van de Christ. Afgescheiden gemeenten, die op de door den koning gestelde voorwaarden de vrijheid hadden aangevraagd, noemden de andere zich ➝ Gereformeerde gemeenten onder het Kruis. In Juni 1869 vereenigden de K. zich met de afgescheiden gemeenten onder den naam: ➝ Christelijk Gereformeerde Kerk. Vergelijk ook
➝ Afgescheidenen; Doleantie; Gereformeerde Kerken.
2° In België. Vele gemeenten, die de Reformatie aanhingen, bleven in België onder vervolging. Zij bestonden zoowel uit Vlamingen als Walen en werden veelal bediend vanuit Zeeland. Van de vele K. in België bleven er maar weinig over.
Lit. ad 1°: N. J. Engelberts, De Geref. Kerk in Ned., haar recht verdedigd en haar standpunt geschetst (1869); ad 2°: W. A. Bachienen, Kerkel.
Geographie (IV); J. Jansen, Kerkenordening: Van de diensten.