(verbintenissenrecht).
A) Algemeen.
Koop en verkoop is de overeenkomst, waarbij de een zich verbindt om een zaak te leveren, en de andere om daarvoor den bedongen prijs te betalen. De te leveren zaak moet door partijen zijn bepaald; zij kan bestaan zoowel in een zakelijk recht, zooals eigendom of erfdienstbaarheid, als in een schuldvordering, een auteursrecht, ook wel een erfenis, d.w.z. de gezamenlijke rechten, welke den verkooper als erfgenaam toekomen; ook een handelszaak kan voorwerp zijn van k. en v., met inbegrip van den handelsnaam. De prijs moet door partijen zijn bepaald, of aan de begrooting van een derde zijn overgelaten. Tweeërlei levering moet worden onderscheiden: bezitsverschaffing (délivrance) en eigendomsoverdracht (tradition); de verkooper is naar Fransch, Belg. en Ned. recht, evenals naar het Romeinsche, slechts verplicht
a) het bezit der verkochte zaak te verschaffen,
b) die te vrijwaren, d.w.z. hij moet den kooper het rustig en vreedzaam bezit der zaak waarborgen en, voor het geval dat een derde zijn eigendom doet gelden of lasten, welke te diens behoeve op het goed mochten drukken, de onaangename gevolgen voor zijn rekening nemen.
De k. en v. heeft wel tot strekking, het recht van den verkooper op den kooper te doen overgaan, en de verkooper is dan ook over het algemeen gehouden daartoe te verrichten hetgeen van zijn kant noodig is. De verkooper moet ook instaan voor verborgen gebreken; de gevolgen van deze gebreken zijn, op het voorbeeld van het Romeinsche recht, speciaal ten aanzien van k. en v. geregeld. De wederkeerigheid der beiderzijdsche verbintenissen doet zich sterk gelden in den regel, dat de verkooper niet verplicht is te leveren, indien de kooper den koopprijs niet betaalt, zooals ook de kooper eerst behoeft te betalen ten tijde waarop de levering geschieden moet, en alleen tegen gelijktijdige levering, alles tenzij anders is overeengekomen of de verkooper uitstel van betaling heeft toegestaan.
B) Ned. en Belg. recht.
Het Ned. recht heeft dt afwijkende bepaling, stammend uit het Rom. recht, dat een zeker en bepaald voorwerp van het oogenblik van den koop af voor rekening van den kooper is (→ Risico), hoewel de levering nog niet heeft plaats gehad; ditzelfde geldt van zaken bij den hoop verkocht, doch van zaken verkocht bij het gewicht, het getal of de maat eerst van het oogenblik van telling, meting of weging. Gaat vóór de levering de zaak te niet, dan moet de kooper toch den prijs voldoen (art. 1496 vlg. Ned. B.W.). Zoo is het ook naar Belg. (en I Fransch) recht reeds naar den algemeenen regel, doch hier is degene, die het risico draagt, tevens de eigenaar: de eigendom gaat reeds over door de werking der verbintenis zelve, ook wanneer nog niet is geleverd (art. 1138, 1583 vlg. Belg.
B.W.); dit sluit eigendomsvoorbehoud krachtens beding niet uit (→ Afbetalingsovereenkomst). Art. 1495 Ned. B.W. bepaalt daarentegen, dat de eigendom niet eerder tot den kooper overgaat, dan nadat de levering geschied is. Naar Belg. recht wordt de kooper eigenaar van de vruchten der zaak van het oogenblik van den koop, naar Ned. recht kan hij daarvan de levering vorderen (art. 1517 Ned., 1614 Belg. B.W.). Van een k. en v., met het geven van een handgift of godspenning (arrhe) gesloten, kan men naar Belg. recht afzien, naar Ned. niet (art. 1500 Ned., 1590 Belg.
B.W.). Ten gerieve voornamelijk van den kleinhandel werkt de bepaling, dat de verkooper van waren en meubelen (denrées et effets mobiliers) den k. en v. zonder meer als ontbonden kan aanmerken na verloop van den tijd, voor de afhaling afgesproken, zulks wegens de niet-betaling van den prijs, welke gelijktijdig had moeten geschieden (art. 1550, 1554 Ned., 1651, 1657 Belg. B.W.). → Prijs (rechtvaardige). Zie verder ook het artikel → Emptio venditio. Petit