Opdat een astronomische kijker naar alle richtingen kan ingesteld worden, moet hij beweegbaar zijn om twee loodrecht op elkaar staande assen. Een der assen (de hoofdas) draait in een vaste stellage, de andere, die er loodrecht op staat (de nevenas), is aan de hoofdas bevestigd en draait met deze mee.
1° Rechte opstelling.
De hoofdas staat loodrecht. De instelling van den kijker geschiedt volgens hoogte en azimuth. Voorbeelden: universaalinstrument, zenithtelescoop en azimuth instrument, die alle dienen voor plaatsbepaling aan den hemel.
2° Parallactische opstelling.
De hoofdas is naar de hemelpool gericht. Men kan den kijker dus naar declinatie en uurhoek instellen. Er zijn 4 onderverdeelingen in deze opstelling:
a) Op rechten voet; de poolas is zeer kort en zit op een loodrechten pijler bevestigd.
b) Op gebogen voet, zgn. Duitsche opstelling; hier is de pijler in de richting van de pool omgebogen. Een nadeel van de opstelling onder a), dat men daar nl. moeilijk in het zenith kan waarnemen, is hier ondervangen. De gebogen voet is daarentegen weinig stabiel en dus alleen geschikt voor kleine kijkers.
c) De Engelsche opstelling; de poolas wordt aan beide zijden ondersteund. Deze opstelling is zeer geschikt voor groote kijkers, omdat ze natuurlijk zeer stabiel is. Meestal is de poolas tweeledig, aan weerskanten van den kijker; een nadeel hiervan is, dat men dan de omgeving van de pool niet kan waarnemen.
d) De gebroken of Fransche opstelling; de poolas maakt zelf een deel van den kijker uit, aan welks einde het oculair zit. Het andere eind van den kijker draait daar loodrecht op, terwijl het objectief weer draaibaar is. Spiegels reflecteeren het licht van objectief naar oculair. Deze opstelling is voor den waarnemer het geriefelijkst: het oculaireinde is onbeweeglijk en binnenshuis. Maar de ingewikkelde inrichting is niet bevorderlijk voor de goede werking. De bekendste van deze soort is de groote kijker van de Parijsche sterrenwacht.
3° Meridiaan-opstelling.
De as is horizontaal, Oost-West gericht, en de kijker draait dus alleen in het Noord-Zuidvlak. → Meridiaancirkel. P. Bruna.