(Rom. recht), rechter. Te Rome is aanvankelijk i. een burger, die als scheidsrechter voor partijen optreedt ter beslissing van een geschil.
Over de keuze kunnen partijen vrijelijk met elkaar overeenkomen; ze kunnen een i. aanwijzen uit de daarvoor opgestelde lijsten (album iudicum). Worden ze het niet eens, dan komt de magistraat bij de keuze tusschen beide.
De keuze heeft plaats „in iure” (→ Iudicium). Bij den lateren procesvorm, de „cognitio extra ordinem” (deze verdringt de oudere procesvormen „per legis actionem” en „per formulam”; → Legis actio; → Formula), is de i. ambtenaar (het private karakter van den rechter is daarmede verdwenen).
Naast den alleen rechtsprekenden rechter kent men de collegiale rechtspraak (bijv. door het college der centumviri, honderdmannen). Vgl. → Rechter. Hermesdorf