Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 15-08-2019

Indo-Nederlandsch

betekenis & definitie

Het in Indië geïmporteerde Nederlandsch heeft in verschillende kringen een verschillende behandeling ondergaan. In de kringen der ambtenaren, die toch reeds op correct gebruik van de taal prijs stellen, werkten overmatige correctheid in de hand de omstandigheid, dat de Europeanen als leden der overheerschersgroep ipso facto tot de élite gingen behooren, en de omstandigheid, dat de Indo-Europeanen van dezen stand het feilloos spreken van het Nederlandsch als een soort verweermiddel gebruikten (voor een deel wel onbewust) tegen de minachting, die de totok’s (Europeesche „nieuwelingen” in de Indische maatschappij) tegenover hen aan den dag plachten te leggen.

Dit Nederlandsch is vrijwel vrij van de dialectische verschillen van het moederland en kenmerkt zich als Indisch-Nederlandsch hoofdzakelijk door een eigen woordenschat voor typisch Indische personen, zaken en begrippen. Kan men in het hierboven behandelde geval van Indisch-Nederlandsch spreken, den term Indo-Nederlandsch reserveere men voor het gecreoliseerde Nederlandsch van den Indischen Archipel, de taal van de veelal sociaal en cultureel verwaarloosde bevolkingsgroep, die uit vermenging van onbehouwen soldaten en planters met inheemsche volksvrouwen ontstaan is.

Voor zoover in deze groep, die noch van vaderskant, noch van moederskant veel beschaving meekreeg, Nederlandsch gesproken wordt, is het een weinig geciviliseerd en armoedig Nederlandsch, waarop de woordenschat, het klankbestand, de vormleer, de woordvolgorde en, last not least, het idioom der Indonesische talen een sterken invloed heeft uitgeoefend; typeerend zijn in deze groepstaal de korte zinnen (invloed der asyndetische Indonesische constructies), de Javaansche klankvorming (voor in den mond gesproken, Engelsche w, rollende r, sterk-dentale d en t, vermijding van opeenvolgende consonanten), het zwakke en labiele accent, verwaarlozing van pronominale correspondentiewoordjes als „er” en „het”, en letterlijke vertalingen van idiomatische uitdrukkingen der betreffende Indonesisische taal. In Indische kranten vindt men hierover soms merkwaardig materiaal.

Omdat de Indo-Europeesche maatschappij allerlei schakeeringen vertoont, varieert de graad van afwijking van het zuivere Nederlandsch voor verschillende milieu’s aanzienlijk. Berg.

< >