Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 22-07-2019

Halmahera

betekenis & definitie

Halmahera - ook wel naar de hoofdplaats ➝ Djailolo genoemd, een der Moluksche eilanden, gelegen tusschen 2° 14' N. en 0° 56' Z. en 127° 21' en 128° 53' O. Opp. 17 998 km2.

Het eil. bestaat uit vier bergachtige, zwaar beboschte schiereilanden, die samenloopen in de hoogvlakte van Gobee. De hoogste toppen bereiken 840 m.

De kalkrug, die van Oba naar Ekor loopt, vormt de waterscheiding tusschen de Kaoe- en de Weda-baai. Men treft echter slechts onbeduidende en, behalve voor prauwtjes, onbevaarbare rivieren aan.

Het Noordelijke schiereiland draagt een vulkanisch karakter. De voorn. voortbrengselen zijn sago, rijst, tabak, damar en hout.Politiek behoort het deels tot het sultanaat Ternate, deels tot het sultanaat Tidore, die beide ressorteeren onder de residentie Ternate in het Ned.-Ind. gouvernement der Molukken.

De bevolking, 40 000 in getal (met inbegrip der omliggende eilandjes), bestaat uit Maleiers, Alfoeren en Papoea’s en bewoont vnl. de kuststrook. Ze is in twee onderscheiden taalgroepen verdeeld, nl. de bewoners van N. Halmahera, de omliggende eilandjes en de kust der Kaoe-baai eenerzijds en die van het overige deel des lands anderzijds. De eerste spreken talen, die niet in het verband staan der Austronesische taalgroep. Ook door uiterlijk voorkomen zijn deze bevolkingsgroepen onderscheiden. Het verwantschapsstelsel is paternaal en het huwelijk eleutherogaam.

Tegelijk met de Portug. ontdekkers, begin 16e e., verschenen ook de Kath. missionarissen op het eiland, dat toen Moro genoemd werd. De H. Franciscus Xaverius verbleef er drie maanden in 1546. De missie ondervond steeds feilen tegenstand van den kant der Mohammedanen. In 1558 werd pater de Castro vermoord. Toch kwam de missie tot grooten bloei ondanks de bloedige vervolging, door Hairoen, sultan van Ternate, en diens zoon en opvolger Baab ontketend.

In 1605 kwam Tidore en ook H. onder Holl. bewind. De missionarissen werden verbannen en het Katholicisme na langen weerstand eindelijk geheel uitgeroeid. Thans is er de Utrechtsche Zending werkzaam en de bevolking verdeeld in heidenen, Mohammedanen en Protestanten.

< >