Guido van Arezzo - (Guido Aretinus). Benedictijner monnik, op wiens naam vele muziektheoretische uitvindingen staan.
Vlg. de traditie zou hij ca. 995 te Arezzo in Toscane geboren zijn. Dom Germain Morin verdedigde echter in de Revue de l’Art Chrétien (1888) de stelling van G.’s afkomst uit de buurt van Parijs en van zijn opleiding in het klooster St.
Maure des Fossés bij Parijs, waaruit dan zou te verklaren zijn, waarom op sommige van zijn geschriften zijn naam luidt: G. de Sancto Mauro. Verder was hij kloosterling te Pomposa bij Ferrara en te Arezzo, waar hij, als prior van het Camaldulensenklooster Avellano, vermoedelijk in 1050 overleed.Men schrijft hem verbetering toe van het → notenschrift. Zijn naam is ook verbonden aan de → solmisatie, aan de → mutatie en aan de zgn. harmonische of → Guidonische hand. G. toonde tevens belangstelling voor het → organum, waarover hij schreef in zijn Micrologus (1030).
Men kent van zijn geschriften: Micrologus de disciplina artis musicae, benevens een brief aan den bisschop van Arezzo (nieuwe tekstuitg. van A.Amelli, Rome 1904); Regulae de ignoto cantu (voorwoord bij een op lijnen genoteerd Antiphonarium); Epistola Michaeli Monacho de ignoto cantu directa (Gerbert, Script. II); Commentarius anonymus in Micrologum Guidonis Aretini (door C. Vivell gepubliceerd in de Verslagen van de Wiener Akad. der Wiss., 1917). Iets jonger dan G. zijn de vlg. geschriften, die eveneens zijn theorieën behandelen: Musicae Guidonis regulae rhythmicae; Tractatus correctorius multorum errorum qui fiunt in cantu Gregoriano; Quomodo de arithmetica procedit musica (Gerbert).
Groot is de invloed van G. ’s theorieën geweest op de ontwikkeling van het tegenw. toonstelsel, dat hij ontdeed van de kleinere intervallen dan den halven toon (resten van het oude Grieksche stelsel) en dat hij vereenvoudigde tot zuiver diatonisch, alzoo de baan vrijmakend voor de polyphonie en onbewust den grondslag leggend voor de gelijkzwevende temperatuur.
G. wist paus Johannes XIX van de practische waarde van zijn uitvindingen te overtuigen. De hist. wetenschap staat weliswaar eenigszins critisch tegenover het hem toegedichte vaderschap van vele inventies; maar niet ontkend wordt zijn hooge verdienste als practisch paedagoog en ordeschepper in een chaos van systemen. In 1882 werd te Arezzo een standbeeld (van Salvi) voor G. opgericht.
Lit.: o.a. Kiesewetter, G. v. A. (1840); G. Ristori, Biografia di G. Monaco d’A. (1868); A. Brandi, G. Aretino (1882). de Klerk