Gregorius de Verlichter (ook: G. de Armeniër), - Heilige (ca. 240-332), apostel van Armenië, zijn vaderland. Ten gevolge der verovering van dit land door de Perzen, vond hij zijn opvoeding in Cappadocië, keerde na het herstel der vrijheid onder koning Trdat (261) tenig en deelde met zijn mede-Christenen de vervolging.
Hij slaagde er echter in den koning te bekeeren en daarmede spoedig het geheele land. Ca. 290 in Caesarea tot bisschop gewijd, werd hij het hoofd (catholicos) zijner kerk (afhankelijk van die van Caesarea), spoedig verdeeld in meerdere bisdommen rondom het oude Asjtisjat als middelpunt.
Zijn laatste jaren bracht hij in afzondering door, opgevolgd door den jongste zijner twee zoons. Dat de Arm. liturgie van hem afkomstig zou zijn, moet ontkend worden; mogelijk wijzigde hij de oorspr. met elementen uit Cappadocië.
Hij zou daarbij de Syrische taal vervangen hebben door de landstaal. Op zijn naam staat ook een Abessynische anaphoor.
Gregrorius XVI (1837) plaatste hem in het Rom. Martyrologium (30 Sept.). ➝ Armenië; Agathangelus.Lit.: Geizer, Die Anfänge d. armen. Kirche (Leipzig 1895); Tournebize, Hist, polit. et relig. de l’Arménie (Parijs 1910). [i]Louwerse.