Graadmeting - (geodesie). Doel van de graadmeting is het bepalen van afmetingen en vorm van het aardoppervlak.
Methode. Men meet met metalen meetlatten (tegenw. van invar) een traject van enkele km uit, de zgn. basis. Met behulp van triangulatie wordt hieruit een afstand van meerdere honderden, soms een paar duizend km bepaald. Men kiest dezen afstand Noord-Zuid, dus langs een meridiaan en bepaalt aan het Noord- en Zuidpunt de poolshoogte (= breedte ter plaatse) met de zenithtelescoop (→ Horrebow-Tallcott-methode). Hieruit kan men dan de lengte van een graad op het aardoppervlak berekenen, d.w.z. het aantal km, dat men in de Noord-Zuid-richting gaan moet, om de geogr. breedte één graad te doen veranderen.
Geschiedenis. De eerste, die van een goed princiep uitging, was Eratosthenes (3e eeuw v. Chr.), maar de manier van werken was natuurlijk heel eenvoudig. De tweede g. van eenig belang liet ca. 800 in Mesopotamië kalief Al Marnoen verrichten. Er zijn tamelijk weinig gegevens over bekend, maar het resultaat scheen vrij goed te zijn. Al Biroeni controleerde deze meting door van een berg, die alleen in een zeer groote vlakte stond, te bepalen tot welken afstand men kon zien. Omdat hij ook de hoogte van den berg bepaald had, kon hij zoo den straal van de aarde bepalen (→ Kimduiking).
De eerste moderne g. is van den Leidschen hoogleeraar Snellius in 1614. Hij nam als basis den afstand Leiden—Zoeterwoude, die te klein was om een behoorlijk resultaat te geven. Sindsdien zijn de methoden steeds meer verfijnd: men kan nu een basis van meerdere km meten met een fout van hoogstens enkele mm. En de astronomische bepalingen van de breedte zijn ook veel nauwkeuriger.
Resultaten. De lengte van een meridiaangraad blijkt van den aequator naar de polen toe, toe te nemen: dus de kromming is bij de polen minder sterk dan aan den aequator ; de aarde is „afgeplat”; het oppervlak heeft zeer ten naaste bij den vorm van een ellipsoïde. De aequatordoorsnee is een cirkel, de meridianen zijn ellipsen, met de korte as langs de poolas. De poolas is lang: 12 714 km; de middellijn van den aequator: 12 757 km. P. Bruna Graadnet Graadnet is het net van meridianen en paralellen op een kaart of globe.